پرواز در آسمان و خسارت در زمین

ملخ

چاپ

از جمله مهمترین خطراتی که این روزها اقتصاد کشاورزی استان های جنوبی کشور از جمله هرمزگان را مورد هدف قرار داده ، هجوم ملخ های دریایی یا صحرایی است که در آسمان پرواز می کنند و در زمین خسارت های بسیاری برجای می گذارند.
اواخر دیماه امسال بود که سازمان خوار بار و کشاورزی ملل متحد (فائو) نسبت به هجوم ملخ‌ های صحرایی به ایران هشدار داد و اوایل بهمن ماه بود که این ملخ ها از صحرای آفریقا، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت، عمان و قطر راهی استان‌های جنوبی از جمله هرمزگان شدند.
این ملخ های صحرایی آنچنان وحشی و نابودگر هستند که به هیچ سرسبزی در مسیر سفرشان رحم نمی کنند و هر چه هست و نیست را نابود می کنند و ویرانی بسیاری برجای می گذراند.
این ملخ ها که به صورت گروهی پرواز می کنند، یکی از خطرناکترین و نابودگرترین آفت های تهدید کننده اقتصاد کشاورزی مناطق درگیر هستند و در صورت ریشه کن نشدن می توانند خسارت های جبران ناپذیری بر جای بگذارند.
مناطق پراکنش این آفت غرب و شمال آفریقا، کشورهای حاشیه دریای سرخ و خلیج فارس، شبه جزیره عربستان، پاکستان، هند و جنوب شرق ایران است.

.

حمله ملخ های مهاجر صحرایی خطری جدی با دامنه خسارت بسیار
ملخ های صحرایی که بومی کشور عربستان هستند به علت نبود بارش و غذای کافی به مناطق مختلف از جمله یمن، عمان و ایران (از طریق آبهای خلیج فارس) مهاجرت کرده اند که سازمان فائو هشدار مهاجرت آنها را از قبل به تعدادی از کشورها داده بود.
ملخ های بالدار در دسته های بزرگ به پرواز در آمده و تا شعاع چند کیلومتری به تمامی شهرها و حتی کل کشور گسترش می یابند.
در بعضی سال ها ملخ مهاجر ممکن است در کشورهای مورد حمله حدود ۳۰ میلیون کیلومتر مربع را بپوشاند و نواحی تخم ریزی آن به ۱۳ میلیون کیلومتر مربع برسد.
ملخ‌های صحرایی‏ به نسبت بزرگتر از سایر گونه های ملخ هستند و جسم قوی و طول متوسط ۴۵ تا ۵۵میلیمتری دارند.
بال آنها شفاف بوده و دارای لکه های تیره است اما زمانی که زمینه برای جفت‌ گیری آنها مساعد می‌ شود رنگ ‌شان به زرد روشن تغییر می‌کند. چون موطن اصلی این نوع ملخ مناطق بیابانی قاره آفریقاست، به آن «ملخ صحرایی» هم می‌ گویند.
جمعیت هر دسته ملخ صحرایی مهاجر بین ۲۵۰ تا ۳۵۰ میلیون عدد اعلام شده و با توجه به اینکه هر یک از آنها ۸۵ تا ۹۰ عدد تخم می گذارد، می توان تخمین زد در صورت مبارزه نکردن اصولی با این موجود مخرب، تنها جمعیت یکی از دسته های آن با گذراندن دوره سه هفتگی تکاملی (از پورگی تا بلوغ) به چند میلیارد می رسد.
ملخ های صحرایی در مسیر عبور خود با تغذیه از سبزینه های مختلف از جمله جنگل ها، باغ های میوه، علوفه، غلات، صیفی ،مراتع و حتی علفهای هرز، آنها را از بین می برند و با توجه به قدرت تخریبی که دارند باعث قحطی نیز می شوند.
هجوم ملخ ها به مزارع کشاورزی باعث بروز مشکلات بسیاری برای بهره برداران می شود و مبارزه نکردن با این ملخ ها باعث ازدیاد آنها و در نتیجه از بین رفتن محصول مزارع و حتی شاخه های تازه جوانه زده در فصل بهار می شود.

.

نحوه ورود ملخ ها به ایران
ملخ های صحرایی قدرت پرواز بسیاری حدود ۱۵۰ کیلومتر در شبانه روز دارند و به آنها ملخ دریایی نیز می ‌گویند که دلیلش این است که بعد از عبور از کشورهای آفریقایی و همچنن گذر از یمن و عربستان با عبور از فراز دریای عمان و خلیج فارس به مقصد ایران پرواز می کنند.
به گفته ناخداها و دریانوردان ایرانی مشاهده کننده توده های ملخ، ملخ‌های مهاجر پس از استراحت کوتاهی روی شناورها، به راه خود ادامه می ‌دهند.
البته براساس برخی مطالعات حشره شناسی ، ملخ های صحرایی این قابلیت را دارند که در مواقع عبور از دریا دسته ‌ای روی آب مانند میخ می ‌نشینند تا زمینه استراحت برای سایر اعضای گروه فراهم شود و به این طریق است که موفق به گذر از خلیج فارس شده اند.
با توجه به خسارات جبران ناپذیر ملخ های صحرایی و سرعت گسترش آن در شهرها و روستاهای کشور انتظار می رود اقدامات مجدانه در این عرصه با سرعت هر چه تمام تر صورت گیرد.

.

جنوب و جنوب شرق ایران کانون ملخ های صحرایی
رییس سازمان حفظ نباتات ایران چندی پیش در خصوص هجوم ملخ های صحرایی به کشور گفت: به دلیل بارندگی در جنوب و جنوب شرق کشور که کانون ملخ صحرایی است با افزایش تهاجم ملخ‌ها مواجه خواهیم بود که برای مبارزه و کنترل با آنها نیاز به کمک و پشتیبانی دستگاههای دولتی داریم.
محمد علی باغستانی اعتبار سالیانه سازمان بحران استان‌ها برای مبارزه با ملخ های صحرایی را بین ۴۰ تا ۵۰ میلیارد ریال ذکر کرد و گفت: با توجه به شرایط ویژه‌ای که امسال به وجودآمده نیاز به اعتبارات بیشتری است.
به گفته وی سال زراعی گذشته در سطح ۱۰۸ هزار هکتار از زمین های کشاورزی کشور با انواع ملخ مبارزه شد و با کنترل ملخ آسیایی از وارد آمدن هرگونه خسارتی به بخش کشاورزی جلوگیری به عمل آمد.

.

کشورهای منطقه صحرای آفریقا و شبه جزیره عربستان ناموفق در مهار آفت ملخ صحرایی
مدیر مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات کشور بهمن ماه امسال در حاشیه بازدید از کانون‌های آلوده هرمزگان به خبرنگاران اظهار داشت: معمولا این ملخ‌ها از سوی صحرای آفریقا روانه شبه جزیره عربستان می‌شوند و مواقعی که کنترل نشوند راهی کشور ما می‌شوند؛ امسال هم متأسفانه کشورهای واقع در این منطقه در مهار این آفت موفق نبوده‌اند.
سعید معین بیان داشت: سن پورگی این نوع ملخ از یک تا ۳ ماه است که اگر در این بازه زمانی در مبارزه موفق عمل شود آنها به نوع بالدار ملخ تبدیل نشده و راهی مناطق دیگر نمی‌شوند و دوره زندگی حشره بالغ نیز ۲.۵ تا ۵ ماه است.
وی تأکید کرد: جای نگرانی برای کشاورزان وجود ندارد، زیرا کنترل این آفت در مرحله اول که از بین بردن آنها قبل از تخم ‌گذاری است به خوبی پیش می‌رود.
معین بیان داشت: مرحله دوم که مبارزه با پوره است در بهار خواهد بود که ما هر چه بتوانیم در مرحله اول موفق تر عمل کنیم کارمان در مرحله دوم راحت‌تر خواهد بود.
معین گفت: برای مبارزه با این ملخ، هواپیماهای مجهز سمپاش در استان‌های خوزستان، بوشهر، فارس، سیستان و بلوچستان، کرمان و هرمزگان استقرار یافته‌اند .
مدیر مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات کشور افزود: مشکل اینجاست که گله‌ های ملخ پشت سرهم در حال ورود به کشور هستند و هر گله را که منهدم می‌کنیم گله جدیدی پشت سرش وارد می‌شود.

.

حمله ملخ های صحرایی به هرمزگان
هجوم ملخ هایی صحرایی به مزارع کشاورزی استان هرمزگان در گذشته نیز اتفاق افتاده و قدیمی های این دیار با ترس و تلخی از خسارت های بسیاری می گویند که این ملخ ها بر مزارع کشاورزی استان برجای گذاشتند و اقتصاد این بخش را فلج کردند.
هجوم ملخ ها به صورت دسته های خیلی بزرگ و توده ای است و وقتی در آسمان پرواز می کنند، همچون یک لایه ابر سیاه عظیم به نظر می آیند.
این موجودات دیوانه وار به هر سرسبزی حمله کرده و به هیچ محصولی اعم از درختی، باغی و صیفی رحم نمی کنند و در مدت کوتاه وضع خطرناکی را برای کشاورزی به وجود می آورند.
آخرین گزارش از حمله عظیم ملخ های مهاجر صحرایی به هرمزگان مربوط به منطقه غرب این استان در شهرستان بندرلنگه در سال ۱۳۶۸ هجری خورشیدی است .
ناگفته نماند، در سال ۹۲ نیز درشرق این استان در سطح سه هزار هکتار با آفت خطرناک ملخ صحرایی مبارزه شد.
سازمان جهانی فائو نظارت مستقیم روی آفت ملخ صحرایی در سطح جهان دارد و در سال ۹۵ نیز نسبت به مهاجرت این ملخ ها به تمام کشورها از جمله ایران هشدار داد و استان هرمزگان برای مبارزه با این پدیده اعلام آمادگی کرد.
از جمله اقدامات صورت گرفته در آن سال برای مبارزه با این آفت خطرناک، عملیات دیده بانی و ایجاد پایگاه های دیده بان در استان بویژه در منطقه جاسک بود و کارشناسان این پدیده را با توجه به کنوانسیون های بین المللی رصد می کردند.
البته با توجه به حجم کم آن زمان ملخ های صحرایی نسبت به شیوع آن که احتمال ورود آن از سمت دریای عمان و خلیج فارس وجود داشت ایران توانست با عملیات مکانیکی و بیوشیمیایی از ورود آن جلوگیری کند.

.

موج دوم ورود ملخ های صحرایی به هرمزگان
بهمن امسال اولین گروه ملخ صحرایی (دریایی) در سواحل روستای نخیلو در شهرستان بندرلنگه مشاهده شد که با اقدام به موقع جهاد کشاورزی سم پاشی و نابود گردید.
مدیر جهاد کشاورزی بندرلنگه در ۹ بهمن ماه امسال اعلام کرد: یک دسته از ملخ های صحرایی (دریایی) مهاجر که از عربستان سعودی وارد روستای نخیلوی این شهرستان شده بود کانون کوبی (سم پاشی و نابود) شد.
محمد رضا شیخ زاده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: این دسته در فضایی به وسعت یک کیلومتر در ۵۰۰ متر نشسته بودند و حدود سه هزار عضو داشتند.
وی افزود: این ملخ ها بومی کشور عربستان بوده و در نزدیکی دریایی سرخ زندگی می کنند که امسال به علت نبود بارش و غذای کافی به سایر مناطق مهاجرت کرده اند و فائو هشدار مهاجرت آنها را به برخی کشورها داده بود.
شیخ زاده تصریح کرد: ملخ صحرایی دریایی می تواند حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر بدون نشستن پرواز کند و اگر سریع با دسته های مهاجر آن مبارزه نشود تخم ریزی کرده و بر تعدادشان افزوده می شود .
دومین گزارش از ورود این آفت به هرمزگان دوم اسفند ماه از بخش سندرک میناب واقع در شرق این استان ( در فاصله ۴۵۰کیلومتری از کانون اول در بندرلنگه) دریافت شد که نشان می دهد ملخ های صحرایی با عبور از کشور عمان، دریای عمان و سواحل مکران وارد خاک ما شده اند.

.

حمله ملخ های مهاجر به مراتع شمیل بندرعباس
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان گفت: متاسفانه در روزهای اخیر ریزش دسته های ملخ مهاجر صحرایی جدید با فاصله ۲ تا ۳ کیلومتری از باغها و مزارع کشاورزی دهستان شمیل واقع در ۴۰ کیلومتری شرق بندرعباس گزارش شده است.
حمید دولتی تاکید کرد: با توجه به هشدار سازمان فائو در زمینه ورود پنج تا ۱۰ برابری ملخ های مهاجر صحرایی و تخم گذاری آنها در شهرهای ساحلی هرمزگان و نزدیک شدن به زمان خروج پوره ها از تخم، اوایل سال آینده خورشیدی (سه هفته دیگر) شاهد هجوم پر تعداد این آفت به مزارع و باغهای این استان خواهیم بود.
این منبع خواستار همکاری بی وقفه و همه جانبه دستگاههای اداری از جمله محیط زیست، اداره کل منابع طبیعی، راه و شهرسازی و همچنین نیروهای مسلح و حتی بهره برداران برای مبارزه و جلوگیری از حمله این آفت خطرناک و نابود کننده به مزارع و باغهای این استان شد.

.

ملخ های صحرایی مهاجر به سواحل بندرعباس رسیدند
بالاخره حلقه ورود ملخ های صحرایی در استان هرمزگان تکمیل شده و مناطق ساحلی و حتی شمالی هرمزگان را نیز فرا گرفته و به مرکز استان رسیده و همچنان جولان می دهند و استان را به تصرف خود درآورده اند.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان با جدی توصیف کردن هجوم دسته های ملخ مهاجر صحرایی گفت: هفته گذشته صدها لاشه از این نوع ملخ در سواحل بندرعباس پیدا شد.
دولتی پیدا شدن لاشه ملخ های دریایی در سواحل بندرعباس را نشان از نشست و برخاست های زیاد و افزایش خطر ریزش دسته های بیشتری از این آفت در روزهای آینده دانست.

.

سم پاشی مسیر ملخ های صحرایی دربندرلنگه
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان گفت: در راستای مبارزه با هجوم ملخ های صحرایی در بندرلنگه، ۲ فروند هواپیمای سم پاش مسیرهای سخت گذر در این شهرستان را سم پاشی کردند.
دولتی افزود: در راستای مبارزه جدی با ملخ ها و پیشگیری از نفوذ آن ها به دیگر نقاط کشور، دستورهای لازم از سوی استاندار هرمزگان صادر شده است.
وی ادامه داد: تیم های مختلف مدیریت حفظ نباتات از مناطق آلوده بازدید و راهکارهای لازم را برای سرعت بخشی به مدیریت های شهرستان ها ابلاغ کرده اند.
مدیرحفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان گفت: تاکنون در بیش از یکهزار و ۷۹۰ هکتار از زمین های کشاورزی بندرلنگه با استفاده از سمپاش های یو ال وی پاش (ULV) مبارزه با ملخ های صحرایی صورت گرفته است.

.

ملخ ها خسارتی به مزارع کشاورزی هرمزگان وارد نکردند
دولتی افزود: مبارزه شیمیایی با ملخ ها از نخستین محل استراحت این حشره مهاجم در شهرستان بندرلنگه آغاز شده و تاکنون خسارتی به مزارع وارد نشده است.
به گفته دبیر ستاد ستاد ردیابی و مبارزه با ملخ های صحرایی هرمزگان هم اکنون علاوه براستقرار دو اکیپ ردیاب فائو، چهار تیم نیز عملیات مبارزه با این آفت را با استفاده از سم های شیمیایی موثر در شهرستانهای بندرلنگه، سیریک، میناب و بندرعباس انجام می دهند.
وی یاد آورشد: با توجه به تلاش بی وقفه نیروهای سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان در زمینه ردیابی و مبارزه، تاکنون هیچ خسارتی به زمین های کشاورزی و باغهای این استان گزارش نشده است.

.

ملخ ها قبل از بهار ریشه کن می شوند
دولتی، مشکل اساسی را مبارزه با پوره‌های این ملخ‌ها دانست و گفت: با توجه به اینکه ملخ‌های وارد شده در سن بلوغ بوده‌اند، در اولین مرحله فرود خود به سرعت جفت‌گیری را انجام داده و تخم‌ریزی کرده‌اند.
دبیرستاد ستاد ردیابی و مبارزه با ملخ های صحرایی هرمزگان بیان داشت: نگرانی اصلی ما از بین بردن این پوره‌ها قبل از فصل بهار و رشد آنها است.
وی ادامه داد: در واقع تا اواسط خرداد ماه نگرانی‌هایی در خصوص رشد این پوره‌ها وجود دارد، اما با اقدام‌های انجام شده پیش‌ بینی می‌شود، تا قبل از فصل بهار این ملخ‌ها به طور کامل ریشه کن شوند.
دولتی با بیان اینکه تیم های پایش و ردیابی در حال بررسی مناطق مختلف این استان هستند گفت: در صورت لزوم تیم های عملیاتی بیشتری جهت مبارزه با ملخ های مهاجر و جلوگیری از بروز هرگونه خسارتی اعزام می شوند.
مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان تصریح کرد: عملیات سمپاشی مناطق آلوده استان به ملخ های صحرایی تا زمان نابودی کامل دسته های آنها بدون وقفه ادامه دارد.
وسعت زمین های کشاورزی هرمزگان ۲۵۹ هزار هکتار با تولید سالانه دو میلیون و ۳۰۰ هزارتن محصول زراعی و باغی اعلام شده که بیشترین آن به میزان یک میلیون و ۶۵۰ هزار تن شامل سبزی و صیفی خارج از فصل است.