جمعه, ۱۰ فروردین ۱۴۰۳
»   اخبار, اخبار ایران, استان ها, گلستان  »   ایجاد کلکسیون گندم با 1800 نمونه مختلف در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
18 مهر 1397 , ساعت 13:16

ایجاد کلکسیون گندم با ۱۸۰۰ نمونه مختلف در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

کلکسیون گندم با 1800 نمونه گندم با ارقام مختلف مقاوم به تنش شوری، خشکی و ارزش نانوایی مناسب با همراهی و تلاش دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد علاقه‌مند در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان جمع‌آوری شد

کلکسیون گندم با ۱۸۰۰ نمونه گندم با ارقام مختلف مقاوم به تنش شوری، خشکی و ارزش نانوایی مناسب با همراهی و تلاش دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد علاقه‌مند در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان جمع‌آوری شد.

به‌کارگیری روش‌های نوین در کشت محصولات زراعی با توجه به کمبود آب و نیز تغییرات شدید اقلیم می‌تواند عملکرد را در واحد سطح افزایش دهد که در بسیاری از موارد هر گیاهی را باید در سطح زراعی مناسب هر منطقه کاشت.

 

کلکسیون گندم

برای هر گیاه یک مسیر تکاملی وجود دارد. گندمی که هم‌اکنون برای پخت نان یا دیگر محصولات استفاده می‎شود با سیر تکاملی طولانی چند هزار ساله به این نقطه رسیده است. گندم نان و گندم دوروم دو گونه زراعی و مهم ‌از جنس تریتیکوم است. گونه‌ها در این جنس از نظر سطح پلوئیدی به سه گروه دیپلوئید، تتراپلوئید و هگزاپلوئید تقسیم می‌شود و هر گروه دارای تعدادی مشخصی از کروموزوم است.

 

خواص و چگونگی به نژادی گندم

گندم در تهیه محصولات مختلف از جمله نان، بیسکویت، شیرینی، کیک، پاستا، ماکارونی و … استفاده می‌شود. بشر اولیه که هر گونه گیاه قابل خوردن را از طبیعت جمع‌آوری می‌‎کرد، در نتیجه با گیاه گندم وحشی آشنا شد و اقدام به کشت گیاه گندم کرد. در این مسیر این گیاه را اهلی کرده به این ترتیب که در جستجو برای بدست آوردن گندم بهتر در طبیعت بوته‌های بهتر و پربارتر را برای کشت در مزرعه انتخاب کرد. نمونه‌هایی که بر اثر وقوع جهش طبیعی، دیگر شکنندگی در محور سنبله نداشتند و پوشینه‌ها از دانه جدا بود، این امتیاز بزرگی به ترتیب برای جمع کردن دانه و مصرف آن بود. این انتخاب در واقع اولین قدم برای اهلی کردن گندم بود.

از حدود ۹۰۰۰ سال گذشته کشاورزان به نوعی نقش بهنژادگران را در اصلاح گندم انجام دادند. در مسیر کشت و کار در مزارع کشاورزان بوته‎های جدیدی که بر اثر جهش‎ و تلاقی بین بوته‎های مختلف ایجاد شده بود را انتخاب و برای کشت سال بعد استفاده ‌کردند و توانستند بذرهای بهتری برای کاشت بدست آورند. این کار در مناطق گندم خیز در سرتاسر دنیا انجام شد که منجر به تولید آمدن هزاران ژنوتیپ مختلف گندم شد.

 

نقش علم ژنتیک در به‌نژادی گندم

پیش از توزیع ارقام اصلاح شده گندم در جهان، گزینش و تکثیر گندم‌های پربارتر تنها توسط کشاورزان انجام می‌شد. پس از ظهور علم ژنتیک و پایه‌گذاری به‌نژادی گیاهی تا حدود ۱۰۰ سال پیش ارقام منتخبی که طی چند هزار سال به دست کشاورزان امروز رسیده بود کشت می‏‌شد. تا این‌که از حدود ۶۰ سال پیش ارقام جدید و اصلاح شده گندم از اروپا هم‌چنین از مرکز بین‌المللی تحقیقات ذرت و گندم(سیمیت) در کشور مکزیک وارد کشور شد و توسط سازمان‌های مربوط بین کشاورزان توزیع شدند.

این ارقام از عملکرد بالایی برخودار بودند و جای ارقام بومی را در مزارع گرفتند. گیاهان به‌نژادی شده در برخی موارد مناسب بودند، چون مقدار تولید گندم را به میزان قابل توجهی افزایش داد اما در بسیاری از موارد ارقامی که هزاران سال در هر منطقه کشت ‌می‌شد و به آن منطقه سازگاری پیدا کرده را از کشت خارج کرد.

برای حفظ ارقام بومی که نتیجه تلاش چند هزار ساله کشاورزان بود پژوهشگران در سازمان‌های مربوط در دنیا و وزارت کشاورزی در ایران این نمونه‌ها را جمع‌آوری کردند و در مراکزی به نام بانک بذر یا بانک ژن نگهداری می‌کنند. با توجه به این‌که این ارقام بومی در طی سالیان طولانی کشت با شرایط اقلیمی و تنش‌های محیطی(خشکی، شوری و …) هر منطقه سازگاری یافته بودند متخصصان به‌نژادی تلاش می‌کنند با ایجاد بستر مناسب از این ارقام نگهداری کرده تا در برنامه‌های اصلاح و معرفی ارقام جدید از پتانسیل موجود در آن‌ها استفاده شود.

 

ایده ایجاد کلکسیون گندم در ایران

دانشکده تولید گیاهی در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان برای ایجاد کلکسیون گندم، تلاش دارد با بررسی تنوع ژنتیکی موجود در این نمونه‌ها، نمونه‎های مناسب را شناسایی کند و این نمونه‎ها را در برنامه‎های اصلاحی گندم استفاده کرده و بتواند ارقامی با شرایط اقلیمی مناسب را در اختیار کشاورزان منطقه قرار دهد.

دکتر «خلیل زینلی‌نژاد» عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان درباره ایجاد کلکسیون گندم در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: ایده ایجاد این کلکسیون از زمان دانشجویی در دوره دکتری در کشور آلمان آغاز شد. با توجه به این‌که محل انجام رساله دکتری من در بانک ژن آلمان بود فرصت مناسبی ایجاد شد تا تمرکز بیشتر بر این ایده داشته باشم. به پیشنهاد استاد راهنما رساله آقای پروفسور«بورنر» قرار شد در کنار موضوع رساله، بر روی ۱۴۰ نمونه ارقام گندم ایرانی موجود در بانک ژن آلمان بررسی و تحقیق کنم. در زمان پایان تحصیلاتم در آلمان توانستم علاوه‌بر ۱۴۰ رقم گندم ایرانی بیش از ۳۵۰ نمونه دیگر یعنی حدود ۵۰۰ رقم را با خود به ایران بیاورم.

 

ایجاد کلکسیون گندم با ۱۸۰۰ نمونه مختلف

زینلی‌نژاد افزود: در سال ۱۳۹۰ با مساعدت دانشگاه ۵۵۰ نمونه به‌صورت کلکسیون در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کشت شد. در سال‌های بعد ارقام گندم موجود در ایران هم‌چنین تعدادی نمونه از بانک ژن کشور چک و موسسه ایکاردا در کشور سوریه تهیه و به این مجموعه اضافه شد. از سال ۹۱ تا ۹۶ هر سال تعداد حدود ۸۵۰ رقم و نمونه گندم در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه به‌صورت کلکسیون کشت شد و صفات و ویژگی‎های آن‌ها بررسی و ثبت شد. در سال ۱۳۹۷ نیز تمام این نمونه‌ها به همراه ۹۰۰ نمونه دیگر کشت شد و هم‌اکنون مجموعه نمونه‌هایمان به ۱۸۰۰ رقم رسیده است.

وی تصریح کرد: از بخش‌های مختلف بر روی این ارقام مطالعه انجام شود. در بیش از ۱۵ پایان نامه کارشناسی ارشد، پایان نامه‎هایی روی همین ارقام کار شد. در خصوص تنش شوری، خشکی و ارزش نانوایی نیز کارهای مناسبی صورت گرفته و ادامه دارد. این مجموعه با همراهی و تلاش دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد علاقه‌مند توانسته به اینجا برسد.

این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان یادآور شد: حدود ۲۲۰ نمونه از ایران شامل ۷۰ رقم گندم نان اصلاح شده و ۱۴۵ نمونه از بانک ژن IPK در کشور آلمان گرفته شده است. نمونه‎ها از کشورهای افغانستان، آذربایجان، ترکیه، هند، پاکستان، عراق، نپال، تاجیکستان، سوریه و ارقام اصلاح شده از نقاط مختلف جهان در مجموعه موجود است. همچنین نمونه‌هایی از انواع گونه‎های وحشی و غیرزراعی نیز در این مجموعه نگهداری می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: طرح دیگری هم برای تلاقی بین نمونه‎های انتخاب شده و معرفی ارقام جدید در حال اجراست که تاکنون ۲۰ جمعیت در نسل F6 ایجاد شده است و بیش از ۱۰۰ تلاقی دیگر نیز صورت گرفت. امید است از نتایج آن برای معرفی رقمی مناسب به کشاورزان استفاده شود. از این طرح حدود پنج سال دیگر می‌توان ارقام جدید را به کشاورزان معرفی کرد. هدف این برنامه تحقیقاتی به سمتی است که بتوان با شناسایی پتانسیل موجود در نمونه‌های گندم بومی که هزاران سال در این مرز و بوم کشت شدند را با استفاده از آن‌ها در برنامه تلاقی، ارقام بهتری بدست آورد.

 

تلاش برای ایجاد بانک ژن در استان گلستان

زینلی‌نژاد افزود: در سال ۱۳۹۴ یک هرباریوم سنبله از ارقام موجود تهیه شده هم‌چنین از سنبله همه نمونه‎ها عکس گرفتند. به زودی یک نمایشگاه از سنبله‌ نمونه‎های گندم این مجموعه در خانه طبیعت واقع در بلوار ناهارخوران گرگان برگزار خواهد شد.

وی تصریح کرد: از سال ۱۳۹۰ به گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به ایجاد کلکسیون گندم در ایران و تلاش دارد با استفاده از فرصت حضور دانشجویان تحصیلات تکمیلی و حمایت مسئولان دانشگاه کلکسیون گندم را در این دانشگاه ایجاد کند.

خبرگزاری ایسنا

مطالب مرتبط

No Thoughts on ایجاد کلکسیون گندم با ۱۸۰۰ نمونه مختلف در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

Leave A Comment

  • آخرین مطالب

  • برچسب ها

  • <div id="div_eRasanehTrustseal_82516"></div>
    <script src="https://trustseal.e-rasaneh.ir/trustseal.js"></script>
    <script>eRasaneh_Trustseal(82516, true);</script>