سازمان حفظ نباتات کشور به مناسبت “روز جهانی بدون سم” یادداشتی را به شرح زیر منتشر کرد:
روز سوم دسامبر برابر با ۱۳ آذر به یاد فاجعه شیمیایی ۱۹۸۴ بوپال هند و به منظور بزرگداشت خاطره قربانیان بزرگترین فاجعه شیمیایی و صنعتی جهان در کارخانه تولید آفت‌کش‌ها که با نشت گاز سمی متیل ایزوسیانات به هوا موجب مصدومیت و جان باختن هزاران نفر شد، از سال ۱۹۹۸ به عنوان روز جهانی بدون سم (No Pesticide Use Day) نامگذاری شده است.
ضمن بزرگداشت و تبریک این روز مهم به تمامی دوست داران طبیعت، یادآوری این نکته ضروریست که هرچند فاجعه بوپال هند جزء تلخ‌ترین روزهای قرن بیستم و بدترین فاجعه اخیر صنعتی در جهان بود، اما آخرین آن نیست، چراکه به عقیده بسیاری امروزه تامین غذای مورد نیاز بشر بدون استفاده از سموم و آفت‌کش‌های شیمیایی امکان‌پذیر نیست و با این استدلال هر روز در گوشه و کنار کره زمین و در جریان تولید، توزیع و مصرف آفت‌کش‌های شیمیایی، تاثیرات مخربی بر مردم ومحیط زیست وارد می‌شود. لذا در این شرایط پیچیده و بغرنج ضرورت بهره مندی از روش های کم خطر و تکنولوژی های بهینه سازی مصرف سموم و آفت کش ها و بهره گیری از آفت کش های زیستی و دانش افزایی در این حوزه بر کسی پوشیده نیست.
در حال حاضر سودمندترین استراتژی های کنترل آفات در کشاورزی پایدار، شامل آن دسته از روش های علمی و اکولوژیک بنیان هستند که ضمن حفظ پایداری، با استاندرادهای محصولات گواهی شده نیز سازگار باشند. بر این اساس اولین استراتژی، پیشگیری است که خود دربردارنده روش های حفظ و حمایت از دشمنان طبیعی و شرایط طبیعی حاکم بر زیست بوم های کشاورزی می باشد و استراتژی بعدی استفاده از سایر روش های کنترل بیولوژیک و غیرشیمیایی کاربردی است.
سازمان حفظ نباتات به عنوان متولی امر کنترل آفات و در راستای ایجاد و حفظ امنیت غذایی و برای کاهش نگرانی های به حق دلسوزان و دوست داران طبیعت و کاهش اثرات مخرب زیست محیطی و مقاومت به آفت کش ها روش “مدیریت تلفیقی آفات” را به عنوان اصل مهم برای کاهش مصرف سموم شیمیایی و خسارت ناشی از آنها مدنظر قرار داده است. در مدیریت تلفیقی آفات بر تولید محصول سالم با حداقل آسیب به زیست بوم های زراعی و بهره گیری از راهکارهای طبیعی مبارزه با آفات همچون شیوه حفاظت و حمایت و کنترل بیولوژیک کاربردی تأکید می شود.
برای کاهش خسارت آفات و در عین حال سالم بودن محصولات کشاوری در سال های اخیر حذف آفت کش های شیمیایی پرخطر و جایگزینی با آفت کش های شیمیایی کم خطر، گسترش روش های غیرشیمیایی و بیولوژیک کنترل آفات در اولویت برنامه های این سازمان قرار گرفته است به گونه ای که هم اکنون بیش از ۱۴۰ هزار هکتار از اراضی کشور تحت پوشش کنترل بیولوژیک کاربردی قرار گرفته و در سطحی بیش از ۵/۱ میلیون هکتار نیز از عوامل بیوشیمیایی و تجهیزات کنترل آفات استفاده می شود.
در چند سال اخیر با جهش قابل توجه در اقلام آفت‌کش های زیستی و طبیعی تصویب شده در کشور، به ۴۷ قلم رسیده است و ضمن بومی سازی تولید بخش کثیری از این اقلام در کشور، هم اکنون ظرفیت اسمی تولید انها در کشور بالغ بر ۳ هزار تن در سال می باشد که با تحقق تولید و مصرف بیش از ۴۰۰ تن توسط ۱۴ شرکت داخلی، نقش مهمی در کاهش مصرف سموم شیمیایی و بهبود زیست بوم های کشاورزی دارد. این سازمان در ادامه این راه خطیر و برای شکوفایی و تحقق اهداف عالی بند ت ماده ۳۱ قانون برنامه ششم توسعه در راستای توسعه مبارزه زیستی سیاست های زیر را دنبال می کند:
۱- حمایت از تولید و مصرف انبوه عوامل و فرآورده های کنترل بیولوژیک و غیرشیمیایی در کشور با اتخاذ سیاست اعطای تسهیلات یارانه ای و یارانه مصرف بمنظور ترغیب بخش خصوصی برای جهش تولید و مصرف این گونه عوامل در کشور
۲- تسهیل در روند تصویب آفت کش های زیستی در کشور
۳- ترویج و آموزش اهمیت بکارگیری آفت کش های زیستی در بین بهره برداران
۴- سامان دهی تولید و مصرف عوامل کنترل بیولوژیک و غیرشیمیایی
۵- تقویت سیستم های ارزیابی، نظارت و پایش کنترل بیولوژیک و غیرشیمیایی
۶- تغییر در متدولوژی اجرایی و عملیاتی برنامه با تاکید بردانش محوری و انباشت تدریجی دانش و فرهنگ کنترل بیولوژیک در سراسر کشور
۷- ارتقای کیفی آفت کش ها و تهیه فرمولاسیون های کم خطر
۸- ارتقای سطح تکنولوژی ها در راستای بهینه سازی مصرف سموم و آفت کش ها
۹- پیگیری تدوین مقررات مربوط به استفاده از افزودنی ها
