استفاده از روش‌های شیمیایی و سمپاشی در محصولات کشاورزی به‌دلیل هزینه کم و اثربخشی سریع، همچنان در بسیاری از کشورها در رده نخست مبارزه با آفات قرار دارد.
استفاده استاندارد از سموم کشاورزی
با وجود تصورات، در کشورهای توسعه‌‌یافته هم استفاده از روش شیمیایی برای مبارزه با آفات متداول است زیرا استفاده از روش «بیولوژیک» بستگی به شرایط اقلیمی دارد، هر قدر شرایط اقلیمی منطقه مرطوب تر باشد، روش بیولوژیک اثربخش‌تر خواهد بود، اما این روش در مناطق خشک از اثربخشی کمتری برخوردار است.
به‌گفته کارشناسان کشاورزی، روش بیولوژیک به‌دلیل هزینه بر بودن اجرای آن، هنوز در بین کشورهای جهان متداول نیست، در کشورهایی چون ایران که هنوز در برخی مناطق، روش کشاورزی سنتی حاکم است از روش شیمیایی و سمپاشی استفاده می‌شود. از این‌رو نمی‌توان در تولید محصولات کشاورزی روش شیمیایی را کاملاً حذف کرد. با این اوصاف در برخی از کشورها هنوز مناطقی است که از روش‌های بیولوژیک مبارزه با آفات استفاده می‌کنند. مثلاً در استان مرکزی، سعی شده که استفاده از سم در تولید محصولات کشاورزی به حداقل برسد، به طوری که میزان استفاده از سم در هر هکتار در این استان یک لیتر است، اما به گفته کارشناسان کشاورزی در کشوری چون امریکا این میزان به ۷ لیتر درهکتار می‌رسد.
تأثیر استفاده از روش بیولوژیک
مجید آنجفی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی با اشاره به اینکه استفاده از روش بیولوژیک در مناطق شمال و جنوب کشور که رطوبت بالا دارد، مطلوب است، گفت: در مناطق خشک کشور نمی‌توان از این روش استفاده کرد چراکه هزینه تولید محصول بالا می‌رود، اما روش بیولوژیک در این مناطق، بیشتر در کاشت گلخانه‌ای استفاده می‌شود زیرا در این نوع کاشت، رطوبت بالاست، اما در کاشت دیم دیربازده و هزینه بر است.
کاهش مصرف کود شیمیایی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی افزود: مصرف کود شیمیایی در استان در سنوات قبل بیش از ۱۰۰ هزار تن بود که طی چند سال اخیر به ۶۵ هزار تن در هر هکتار کاهش پیدا کرده است. در حقیقت بهره‌گیری از ریزمغذی‌ها برای کودهای شیمیایی در تولید محصولات کشاورزی این استان جایگزین شده و برای تولید محصولات کشاورزی استفاده از کودهای «ماکرو» (یکی از انواع کودهای شیمیایی است) به بهره برداران پیشنهاد می‌شود.
وی سرانه جهانی مصرف کود شیمیایی در هر هکتار را ۱۳۰ کیلوگرم عنوان کرد که مصرف این نوع کود در ایران، ۸۹ کیلوگرم تعیین شده و این شاخص نشان می‌دهد، مصرف کود شیمیایی در ایران کمتر از کشورهای اروپایی و آسیایی است.
مصرف انواع سموم
آنجفی مصرف انواع سموم در کشت باغی این استان را ۴۵۰ تن در سال اعلام کرد، در حالی که این شاخص در سطح جهانی ۲.۵ کیلوگرم در هکتار و در کشور ۱.۵ کیلوگرم تعیین شده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی با یادآوری اینکه به سمتی حرکت کردیم که مصرف سموم را در محصولات کشاورزی کاهش دادیم، افزود: خوشبختانه محصولات کشاورزی استان با توجه به رعایت میزان استاندارد سموم در آنها از سوی معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت مورد تأیید قرار گرفته و تاکنون موردی نبوده که این معاونت اعلام کرده باشد که باقی مانده سموم محصولات کشاورزی این استان از حد استاندارد و مجازش بیشتر بوده است. در واقع سموم مصرفی محصولات در حد مجاز و استاندارد است، آن هم در مواقعی که بیماری و آفات مشاهده شود، در غیر این صورت استفاده چندانی نمی‌شود.
معرفی ارقام مختلف و مقاوم
وی یکی ازعلل موفقیت استان مرکزی در این زمینه را معرفی ارقام مختلف محصولات اصلاح شده‌ای دانست که در برابر آفات مقاوم هستند. به گفته آنجفی در این رابطه، ۱۷ رقم گندم مقاوم در برابر آفات به کشاورزان استان معرفی شده که هر یک بنا به انتخاب خود به کشت آن می‌پردازند.
این مقام مسئول در سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی خاطرنشان کرد: برگزاری کلاس‌های آموزشی و ترویج مقابله با آفات و بیماری‌ها با تأکید بر اینکه کشاورز از حشرات مفید برای از بین بردن آفات به منظور مبارزه بیولوژیکی استفاده کند، از دیگر راه‌های استفاده اندک از کودهای شیمیایی است. سرمای شدید زمستانه هم یکی دیگر از راه‌های کنترل آفات است که موجب از بین رفتن آنها می‌شود.
روش «یخ آب»
استفاده از روش «یخ آب» برای مبارزه و کنترل آفات از دیگر راهکارهایی است که آنجفی از آن یاد کرد و گفت: در این روش باغ را شبانه و در سرمای بسیار شدید آبیاری می‌کنند. این کار یخبندانی را ایجاد می‌کند که تمام «لارو» و تخم حشرات زمستان گذر درون خاک از بین می‌رود. کشاورز این کار را تنها در یک نوبت انجام می‌دهد. البته زمان استفاده از این روش در فصل زمستان در نقاط مختلف استان بنابر اقلیم متفاوت است. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی استقبال کشاورزان از کلاس‌های آموزشی در زمینه نحوه مبارزه با آفات را خوب بیان کرد و گفت: این کلاس‌ها به‌دلیل اینکه خارج از فصل کاری کشاورزان برگزار می‌شود، بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرد.
ارائه تسهیلات
وی در مورد ارائه تسهیلات به کشاورزان استان هم خاطرنشان کرد: کشاورزان برای مبارزه با آفات، تسهیلاتی دریافت نمی‌کنند، اما برای کشت محصولاتی مثل گندم، نقدینگی پرداخت می‌کنیم، یعنی کشاورز بعداز فروش محصول، نقدینگی که از اداره جهاد کشاورزی گرفته را به آنها بازمی گرداند. میزان نقدینگی هم که به کشاورز داده می‌شود، بسته به نوع کشت محصول متفاوت است. مثلاً برای کشت کلزا برای هر هکتار ۳میلیون تومان وام پرداخت می‌کنیم که کشاورز بعداز برداشت محصول آن را بازمی‌گرداند.
