,بیوتکنولوژی, رترون, کریسپر, گیاه پزشکی, گیاهپزشکی, مهندسی ژنتیک, ویرایش ژن, ویرایش ژنوم
دانشمندان موسسه ویس (Wyss) دانشگاه هاروارد موفق به ایجاد ابزاری برای ویرایش ژن شدهاند که میتواند با فناوری کریسپر (CRISPR) رقابت کند و نسبت به آن برتری دارد.
این روش که سریع تر و ساده تر از روش کریسپر است و انعطاف پذیرتری بیشتری نسبت به آن دارد، میتواند دانشمندان را قادر به انجام همزمان میلیونها تغییر ژنتیکی (موتاسیون) در تعداد زیادی از سلول ها بکند بدون آنکه نیازی به ایجاد برش در ژنوم باشد.
محققان این تکنیک را “مهندسی نوترکیبی کتابخانه رترونی” (RLR) Retron Library Recombineering نامیدهاند. در این روش از بخشهایی از دیانای باکتریایی به نام رترون (Retron) استفاده میشود که با استفاده از آنزیم نسخه برداری معکوس میتواند قطعات دیانای تک رشتهای تولید کند.
روش موسوم به CRISPR-Cas9 یا کریسپر که در آن از cut-and-paste قطعات دی ان ای برای ایجاد تغییرات در ژنوم استفاده می شود طی چند سال گذشته در جهان علم تحولات بزرگی ایجاد کرده و ابزاری را به دانشمندان داده که با استفاده از آن میتوانند توالی دیانای یا ژنوم را به راحتی تغییر دهند. این روش کاربردهای قابل توجهی در درمان بیماریهایی چون سرطان و ایدز در پزشکی و همچنین در اصلاح گیاهان و کنترل آفات و … داشته است. با این حال، کریسپر دارای برخی محدودیتها نیز است چرا که ایجاد برش های ژنومی می تواند عوارض جانبی به دنبال داشته باشد یا ویرایش های ناخواسته در بخش هایی از ژنوم رخ دهد.
در روش ابداعی جدید برای ویرایش ژنوم از برش آنزیمی آن استفاده نمی شود. بلکه با استفاده از توالی رترون باکتری توالی های دیانای مورد نظر به یک سلول در حال تکثیر وارد می شود و در نتیجه، سلولهای دختری حاصل از تکثیر حاوی ژن های انتقال یافته خواهند بود. با استفاده از این روش امکان ایجاد میلیونها جهش همزمان در ژنوم فراهم می گردد.
دانشمندان موسسه ویس روش RLR را روی باکتری E.coli آزمایش کردند و دریافتند که ۹۰ درصد از افراد توالی رترون را در خود جای دادهاند.
گفتنی است که قبل از استفاده گسترده از RLR در پستانداران هنوز باید کارهای زیادی از جمله بهبود و استاندارد کردن میزان ویرایش ژن انجام شود. با این حال محققان معتقدند که این روش میتواند منجر به نوآوریهای جدید، مهیج و غیرمنتظره شود.
این مقاله در شماره اخیر مجله PNAS منتشر شده است.