,آفت کش ها, باقیمانده سموم, دورسبان, دیازینون, سازمان حفظ نباتات, سرطان زایی, سلامت غذا, سموم کشاورزی, غذای سالم, کشاورزی ارگانیک, کلروپیریفوس, محصول ارگانیک
معاون کنترل آفات سازمان حفظ نباتات روش های از بین بردن باقیمانده سموم در مواد غذایی را تشریح کرد؛
مسعود لطیفیان گفت: بر اساس بررسی‌های انجام شده به ازای هر دلار که به منظور خرید آفت‌کش‌ها هزینه می‌شود ۵/۳ تا ۵ دلار در کشورهای توسعه یافته و ۱۴ دلار در کشورهای در حال توسعه بازدهی اقتصادی به دنبال دارد.
او افزود: در کنار منافع کاربرد آفت‌کش‌ها نارسایی همچون کاهش تنوع زیستی، کاهش تثبیت نیتروژن و تخریب محل زندگی جانداران به‌ویژه پرنده‌ها و گونه‌های در معرض خطر وجود دارد.
به نقل از روابط عمومی سازمان حفظ نباتات، دکتر لطیفیان درباره تاثیرات سوء آفت‌کش‌ها بر روی سلامت جامعه گفت: همگان از طرق مختلف همچون مصرف مواد غذایی، آفت‌کــــش‌ها را دریــافت می‌کنند که میزان مواجهه از طریق مواد غذایی (خصوصا میوه و سبزی) پنج برابر سایر راهها مانند هوا و نوشیدن آب است.
معاون کنترل آفات سازمان حفظ نباتات گفت: برخی از آفــــت‌کش‌های مورد اســتفاده اثــراتی همچون ســردرد، حالــــت تهوع، کوری، سرطان، بیماری‌های کبد و سیستم عصبی، مشکلات تولید مثلی و اختلال غدد درون‌ریز، افزایش سطح کلسترول، مرگ و میر نوزادان و اختلالات متعدد ژنتیکی و متابولیکی را بر روی انسان بر جا می‌گذارند.
دکتر لطیفیان تصریح کرد: کاهش بقــایای آفــت‌کــش‌ها طی شستشوی محصولات گیاهی در مطالعات مختلف به اثبات رسیده است. برای مثال در گوجه فرنگی، کلروپیریفوس بعد از شستشو با آب به مدت ۱۰ دقیقه به میزان ۹/۲۹ درصد کاهش پیدا می کند.
وی اضافه کرد: به‌طور کلی بقایای آفت کش‌های قطبی و محلول در آب به سرعت نسبت به مواد با قطبیت کم حذف می‌شوند .
به گفته او آفت‌کش‌های غیرقطبی به شکل مقاوم در لایه‌های واکسی پوست میوه و سبزیجات باقی می‌مانند. کاهش بقایای آفت‌کش‌ها در اثر شستشو عمدتاً مربوط به بقایای سطحی این ترکــــیبات هستند. اگرچه شستشوی دستی زیر آب جاری به مدت یک دقیقه، سبب حذف بقایای آفت کش به شــکل قابل ملاحظه‌ای می‌شود اما به‌طور کلی شستشوی خانگی در مقایسه با شستشوی تجاری تاثیر کمتری در حذف آفت‌کش‌ها دارد.
وی از تاثیر آب گرم و افزودن مواد شوینده نســــبت به آب ســــرد در حذف آفت کش‌ها از محصولات گیاهی خبر داد و افزود: به عنوان مثال شستشو با آب آشامیدنی، شستشو با آب و مایع ظرفشویی و پوست‌گیری به ترتیب موجب حذف ۱۹ ،۳۵و ۴۶ درصد، از باقیمانده دیازینون در خیار می‌شود.
لطیفیان ادامه داد: عامل موثر دیگر در حذف آفت‌کش‌ها به وسیله شست‌وشو مدت زمان سپری شده از اسپری آفت کش بر روی محصول است. در واقع هرچه این مدت زمان بیشتر باشد، حذف آفت‌کش کمتر اتفاق می‌افتد. شاید علت این موضوع تمایل بقایای آفت‌کش‌ها به جابه‌جایی در واکس‌های کوتیکول یا لایه های عمیق‌تر پوست محصولات گیاهی باشد.
معاون کنترل آفات سازمان حفظ نباتات با بیان اینکه پوست‌گیری گامی مهم در فرآوری میوه ها و سبزیجات است، گفت: عملیات پوست‌گیری مواد خوراکی خام کشاورزی ممکن است بیش از ۵۰ درصد از باقیمانده‌های آفت کش حاضر در آنها را از بین می‌برد. همچنین میوه‌های تازه همچون آووکادو، موز، مرکبات، کیوی، انبه و آناناس سبب حذف کامل بقایای آفت کش‌ها می‌شود.
وی روش‌هایی همچون پختن، جوشاندن، سرخ کردن، بخارپز، کباب کردن و … را از اقدامات موثر بر میزان کاهش آفت‌کش‌ها دانست. برای مثال مطالعات انجام شده بر روی اسفناج کاهش اندک میزان بقایای آفت‌کش را بر اثر پخت در ماکروویو نشان می‌دهد.
معاون کنترل آفات سازمان حفظ نباتات با بیان اینکه خشک کردن سبزی ها و محصولات کشاورزی بقایای آفت کش‌ها را به شکل قابل توجهی کاهش می‌دهد، افزود: از آنجا که محصولات کشاورزی سهم مهمی در رژیم غذایی انسان را داراست، باید به ایمنی این محصــولات توجه شود.
دکتر لطیفیان گفت: تغییر رویکرد به سمت کشاورزی ارگانیک می‌تواند راهکار موثر تلقی شود. علاوه‌بر آن توسعه صنعت کشاورزی با تولید گیاهان مقاوم به آفات، به کارگیری روش‌های کنترل بیولوژیک و کاربرد آفت کش‌ها با اثر گونه‌ای محدود نیز ضرورت دارد.
معاون کنترل آفات سازمان حفظ نباتات با بیان اینکه استفــاده از آفت‌کــش‌ها در کشاورزی باید مــنطبق بر اصــول و شیوه‌های صحیح کشاورزی باشد، افزود: دانش کافی در زمینه سرنوشت آفت‌کش در کشاورزی برای ارزیابی صحیح مواجهه انسان و تاثیرات محیطی این آلاینده‌ها لازم است.
