بادام از مهمترین میوه های هسته دار در کشور می باشد که علاوه بر تامین نیاز داخلی، از محصولات مهم صادراتی کشور نیز محسوب می شود.
گونه های مختلفی از کنه ها شامل کنه تارتن دولکه ای Tetranychus urticae Koch ، Tetranychus pacificus McGregor، کنه ترکستانی Tetranychus turkestani Ugarov & Nycolsky، کنه قرمز اروپایی Pananychus ulmi Koch، کنه قهوه ای پابلند Bryiobia rubrioculus (Scheuten) ، کنه تارتن بادام Schizotetranychus smirnovi Wainstain ، و کنه جوانه بادام Acalitus phloeocoptes Nalepa از روی بادام گزارش شده اند.
اگرچه در دهه های گذشته، کنه های تارتن به عنوان آفات درجه دوم درختان بادام و سایر درحتان میوه سردسیری به ویژه هسته دار و دانه دار به شمار می رفتند، اما در سالهای اخیر به دلایل مختلف به ویژه بروز و تداوم پدیده خشکسالی و سمپاشی های بی رویه علیه سایر آفات مهم بادام و از بین رفتن دشمنان طبیعی به عنوان آفات مهم این درختان تبدیل شده اند.
این آفات با تغذیه از شیره گیاهی و تخریب کلروفیل موجب زردی و ریزش برگ، خزان زود هنگام، کاهش رشد رویشی گیاه و کاهش کمی و کیفی محصول می شوند.
در بین گونه های ذکر شده کنه تارتن بادام S. smirnovi مهمترین گونه خسارت زا در باغ های بادام بوده و پس از آن کنه تارتن دولکه ای T. urticae در درجه دوم اهمیت قرار دارد. برای کنترل آفات ذکر شده روش های مختلفی وجود دارد که در زیر به مهمترین آنها اشاره می شود.
با انجام قرنطینه داخلی می توان مانع نقل و انتقال نهال های آلوده به کنه تارتن بادام و کنه قرمز اروپایی به سایر نقاط کشور شد.
خسارت این کنه ها در باغ هایی که تحت تنش خشکی و تغذیه ای قرار می گیرند، شدیدتر است، بنابراین انجام عملیات زراعی مناسب (مانند تغذیه مناسب و آبیاری به موقع)، جمعیت کنه های تارتن را کاهش می دهد.
استفاده از ارقام متحمل بادام (شکوفه، شاهرود۱۳ و شاهرود۲۱)، حفظ و حمایت از دشمنان طبیعی آفت به ویژه تریپس شکارگر Scolothrips longicornis و روغن پاشی زمستانه (به نسبت ۳ درصد) برای از بین بردن تخم های زمستان گذران نیز از روش های کاهش خسارت در باغ های بادام می باشند.
برای مبارزه با کنه های تارتن در فصل های بهار و تابستان پیشنهاد می شود مبارزه در نقاط آلوده باغ و با استفاده از کنه کش های اختصاصی (مانند برموپروپیلات، هگزی تیازوکس، فنازاکوئین و فن پیروکسی میت) صورت گیرد تا از افزایش مرگ و میر دشمنان طبیعی جلوگیری شود.
بر اساس نتایج طرح های تحقیقاتی اجرا شده، آبشویی (آب و صابون مایع به نسبت دو در هزار) درختان آلوده بهترین روش برای کنترل کنه های تارتن در باغ های بادام است. آبشویی علاوه بر کنترل جمعیت کنه های تارتن بادام، موجب کاهش هزینه های تولید، کاهش مخاطرات زیست محیطی و حفظ دشمنان طبیعی نیز خواهد شد.
دکتر زریر سعیدی، عضو هیات علمی بخش تحقیقات گیاه پزشکی چهارمحال و بختیاری
