در شرایطی که بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوانات شایع هستند و می‌توانند در برخی موارد کشنده باشد، تاکنون گزارشی از بیماری مشترک بین انسان و گیاه وجود نداشته، اما به نظر می رسد به تازگی شاهد نخستین مورد بیماری عفونی هستیم که از گیاه به انسان سرایت کرده است.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) از ثبت اولین مورد ابتلای انسان به عفونت قارچی گیاهی خبر داد. در یک مورد نادر، قارچی که صرفا در گیاهان یافت می‌شود مردی را در هند آلوده کرده و این موضوع ضمن آنکه باعث حیرت پزشکان و متخصصان شده نگرانی‌هایی را در مورد تهدید عفونت‌های قارچی گیاهی در انسان ایجاد نموده است.
به گزارش خبر گیاه‌پزشکی ایران، یک مرد ۶۱ ساله در کلکته هندوستان نخستین انسانی است که به عفونت ناشی از ابتلا به قارچ آلوده‌کننده گیاهان مبتلا می‌شود. این مرد هندی که قارچ‌شناس و متخصصی است که بر روی قارچ‌های کلاهک‌دار (mushroom) کار و بررسی می‌کند، به مدت سه ماه با علایمی شبیه به آنفولانزا و مشکلاتی ازجمله گرفتگی صدا، سرفه، مشکل در بلع، گلودرد و خستگی به بیمارستان مراجعه کرده است. انجام سی تی اسکن وجود آبسه در نای او را نشان داده و با انجام کشت نمونه‌ها و بررسی‌های میکروسکوپی و مشاهده ساختارهای میسلیومی قارچی مشخص شد این فرد به نوعی قارچ مبتلا شده است.
پس از ارسال نمونه‌ها به آزمایشگاه سازمان بهداشت جهانی در شمال هند و بررسی‌های مولکولی (توالی‌یابی DNA) در این مرکز بود که توانستند تایید کنند که این مرد به این نوع عفونت قارچی مبتلا شده است. پزشکانی که مسئولیت درمان مرد هندی را بر عهده داشتند به مدت دو ماه از داروهای ضدقارچ برای درمان این مرد استفاده کردند. او با داروهای ضدقارچ درمان شده و بهبود یافته و دوباره به قارچ مبتلا نشده است.
گزارش این بیماری جدید درمجله Medical Mycology Case Reports منتشر شده و بر اساس آن این مرد هندی به عفونت ناشی از یک قارچ گیاهی با نام Chondrostereum purpureum مبتلا شده است.
قارچ Ch purpureum عامل بیماری برگ نقره‌ای در گیاهان و به ویژه گیاهان خانواده گل سرخ یا رزاسه است. این قارچ بطور انحصاری گیاهان را آلوده می سازد و بیماری پیش‌رونده و کشنده‌ای ایجاد می‌کند که در صورتی که به موقع تحت کنترل در نیاید گیاه میزبان را از پای در می‌آورد. علایم این بیماری بصورت لکه‌های نقره ای رنگ روی برگ‌ها ظاهر می‌شود. برگ نقره‌ای یک نوع عفونت قارچی است که به گیاهان تعلق دارد و پیشتر هرگز به انسان انتقال نمی‌یافت. همین نیز زنگ‌های هشدار را به صدا در آورده است.
بنا بر اظهار پزشکان معالج این فرد، وی سابقه هیچ گونه بیماری مزمن دیگری مانند دیابت، عفونت اچ آی وی (ایدز)، بیماری کلیوی، مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی یا تروما را نداشته است که او را مستعد ابتلا به عفونت قارچی بکنند. البته باید توجه داشت که وی یک متخصص قارچ‌شناس است و از نزدیک با انواع قارچ‌ها و همچنین مواد پوسیده کار می‌کرده است. مطالعه این موارد، بخشی از کارهای تحقیقاتی روزانه او بوده و طبیعتا وی در تماس نزدیک با اسپورها یا هاگ‌های انواع مختلف قارچ‌ها بوده است.
مهاجرت عوامل بیماری‌زا از قلمروهای گیاهی و جانوری سلامت بشر را در معرض خطر قرار می‌دهد و همواره موجب نگرانی عمیق کارشناسان و مسئولان بهداشتی است. ویروس کرونای تازه که در سه سال گذشته نزدیک به ۷ میلیون نفر را در جهان کشت یک بیماری مشترک بین انسان و جانوران است به این معنی که انسان آن را از منبع حیوانی دریافت کرده است.
داستان The Last of Us به حقیقت می‌پیوندد؟
این گزارش درحالی منتشر شده است که به‌دنبال پخش سریال The Last of Us، عفونت‌های قارچی مورد توجه قرار گرفته‌اند.
این روزها سریالی به نام Last of Us توانسته مخاطبان زیادی را به‌خود جلب کند. در این سریال با داستان آخرالزمانی تمدن بشری در اثر ابتلای انسان‌ها به نوع جهش‌یافته‌ای از یک قارچ (Cordyceps) از بین می‌رود. همزمانی پخش این سریال با مبتلا شدن یک انسان به عفونت قارچی گیاهی توجه‌ها را به موضوع تهدید سلامت انسان ها توسط عفونت قارچی جلب کرده است.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) لیستی از ۱۹ قارچ را تهیه کرده است که می‌توانند سلامت عمومی را تهدید کنند. ازجمله این قارچ‌ها می‌توان به گونه‌های قارچ کاندیدا (Candida albicans) اشاره کرد که موجب آفت دهان می‌شوند. کریپتوکوکوس نئوفورمانس (Cryptococcus neoformans) قارچ دیگری است که می‌تواند بر انسان‌ها تأثیر بگذارد و ریه و مغز آنها را آلوده کند و باعث ذات‌الریه و مننژیت شود.
WHO همچنین تاکید کرده که در دوران همه‌گیری کرونا میزان ابتلای انسان‌ها به عفونت‌های قارچی به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش یافته است.
با گرمایش زمین قارچ‌ها مجبور شده‌اند خود را با دماهای بالاتر وفق دهند و به همین خاطر می‌توانند انسان‌ها را نیز آلوده کنند. اگر قارچ‌ها بتوانند خود را برای زندگی در یک سیاره گرم‌تر تغییر دهند، ممکن است انواع عفونت‌های قارچی در آینده انسان‌ها را درگیر خود کنند.
به‌طور کلی چند میلیون گونه قارچ مختلف در جهان وجود دارد که تعداد بسیار کمی از آنها می‌توانند برای انسان یا جانوران مشکل‌ساز شوند. اما اکنون ما با یک عفونت قارچی متفاوت با منشا گیاهی طرف هستیم که توانسته برخلاف گذشته انسان را آلوده کند.
اصل مقاله علمی گزارش‌کننده بیماری:
Soma Dutta and Ujjwayini Ray, Paratracheal abscess by plant fungus Chondrostereum purpureum- first case report of human infection, Medical Mycology Case Reports, Volume 40, June 2023, Pages 30-32. https://doi.org/10.1016/j.mmcr.2023.03.001
توضیح: عنوان خبر (ثبت نخستین مورد بیماری مشترک انسان و گیاه) برگرفته از اصل مقاله و انعکاس آن در رسانه‌های خبری جهان بوده است. در گذشته گزارش‌های دیگری هم از ابتلا به قارچ‌ها و عوامل بیماریزای گیاهی در انسان وجود داشته است. در مقاله مروری زیر به پاتوژن‌های گیاهی که موجب آلودگی‌هایی در انسان‌ها شده‌اند پرداخته شده است:
Jun-Seob Kim, Sung-Jin Yoon, Young-Jun Park, Seon-Yeong Kim, Choong-Min Ryu, Crossing the kingdom border: Human diseases caused by plant pathogens, Environmental Microbiology (2020) 22 (7), 2485 –۲۴۹۵; doi:10.1111/1462-2920.15028, https://doi.org/10.1111/1462-2920.15028
