معاون پژوهش، فنآوری و انتقال یافتههای تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور با تشریح اقدامات انجام شده برای حفاظت از تنوع زیستی کشور در قالب مناطق حفاظت شده، ذخیرهگاههای جنگلی و قطعات شاهد، این اقدامات را برای حفظ گونههای گیاهی و جانوری ایران کافی ندانست.
خسرو ثاقب طالبی معاون پژوهش، فنآوری و انتقال یافتههای تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در گفتوگو با خبرنگار ایانا درباره تنوع زیستی حوزه کشاورزی و منابع طبیعی در کشور گفت: ما جزو غنیترین کشورها از نظر تنوع زیستی هم از نظر فون (پوشش جانوری) و هم فلور(پوشش گیاهی) هستیم.
وی افزود: در ایران چیزی حدود ۸ هزار گونه گیاهی چوبی و غیرچوبی یک ساله و چند ساله شناسایی شده است که از این تعداد، حدود ۲۴۰۰ گونه گیاهی انحصاری ایران است. همچنین تعداد ۲۰۴ گونه پستاندار، ۵۵۰ گونه پرنده، ۲۷۴ گونه ماهیان آبهای داخلی، ۲۶۸ گونه خزنده و ۲۲ گونه دوزیست شناسایی شده است.
ثاقب طالبی ادامه داد: در حوزه کشاورزی نیز حدود ۹۵ گونه زراعی و ۱۰۸ گونه باغی در کشور کشت و کار میشود. از این تعداد حداقل ۳۵ گونه زراعی و ۲۲ گونه باغی و تعدادی زیادی خویشاوندان وحشی آنها از ایران منشا گرفتهاند.
وی درباره بانکهای ژن گیاهی در کشور و فعالیتهای آنها، افزود: در حال حاضر، دو بانک ژن گیاهی در کشور داریم که از اهمیت بسیاری برخوردارند. یک بانک ژنی که مربوط به منابع طبیعی است که بذر حدود ۴۰ هزار گونه گیاه جنگلی، دارویی و مرتعی در آن نگهداری میشود.
معاون پژوهشی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور ادامه داد: یک بانک ژن ملی دیگر نیز در خصوص گیاهان زراعی فعالیت دارد که در آن حدود ۵۸ هزار نمونه ژنتیکی از گندم و جو ، حدود ۲۸۰۰ نمونه ژنتیکی از برنج، ۱۰ هزار نمونه حبوبات، ۷۲۰۰ گونه از گیاهان علوفهای، ۸ هزار نمونه گیاهان صنعتی و روغنی و چیزی حدود ۱۰ هزار نمونه ژنتیکی از سبزیجات و صیفی جات نگهداری میشود.
ثاقب طالبی تاکید کرد: در حال حاضر، به دلیل فشارهای زیادی که در کشور بر روی اکوسیستمهای گیاهی وجود دارد؛ به دلایل مختلف اجتماعی و اقتصادی، طرحهای توسعهای و عمرانی که در نقاط مختلف کشور اجرا میشود از جمله، راه و جادهسازی، برداشت معادن، احداث صنایع، کارخانجات و تاسیسات مرتبط با وزارت نیرو و نفت در مسیرهای انتقال برق، نفت و گاز است، شاهد خسارتهایی در طبیعت بر روی منابع ژنتیک هستیم.
وی ادامه داد: علاوه بر این مطالب، اخیرا تغییر اقلیم نیز فشارهای زیادی را به طبیعت وارد میکند و بسیاری از گونههای گیاهی و جانوری را در معرض خطر انقراض قرار میدهد.
معاون پژوهشی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور درباره نحوه حفظ و نگهداری گونههایی که از نظر تنوع زیستی مهم هستند، تاکید کرد: برای حفظ و نگهداری گونهها در دو سطح تحقیقاتی و پژوهشی در کشور عمل میشود. در سطح تحقیقاتی با حفاظت گونهها در مکانهای خارج از رویشگاه، مانند باغهای گیاهشناسی و بانکهای ژن عمل میشود
وی اضافه کرد: در سطح اجرایی، سازمان حفاظت محیط زیست مناطق چهارگانهای را برای حفاظت از گونههای جانوری که البته در آن مناطق، بخشی از گونههای گیاهی هم وجود دارد، در نظر گرفته است. سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری نیز قطعات شاهد و ذخیرهگاههایی دارد که بهرهبرداری در آنها ممنوع است.
ثاقب طالبی گفت: خطر بزرگ ما و نکتهای که رعایت نمیشود، تعداد زیاد دام بیش از ظرفیت مراتع در کشور و چرای مفرط است. این امر، منجر به خسارات بسیار به منابع گیاهی میشود.
وی ادامه داد: در منابع جانوری هم شکارهای بیرویه و به صورت قاچاق وجود دارد که تهدیدات بسیاری را ایجاد میکند. به هر حال اقداماتی که در این دو سطح انجام میدهیم، کافی نیست و اکوسیستمهای شکننده ما با وجود این حفاظتها، همچنان در معرض تهدید قرار دارند.
معاون پژوهش موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور متذکر شد: اخیرا اقدامات خوبی انجام شده و بخشی از جنگلهای هیرکانی با فعالیتهایی که وزارت میراث فرهنگی و گردشگری انجام داد، جزء میراث جهانی اعلام شده است؛ که این ثبت کمک کننده بوده اما کافی نیست. باید فعالیتهای بیشتری در حفظ تنوع زیستی داشته باشیم.