زنبورها حشرات مفیدی هستند که نقش بسیار حیاتی در گرده افشانی گل‌ها و در نتیجه تولید محصولات کشاورزی و غذایی دارند. گرده افشانی نزدیک به ۸۰ درصد از محصولات در جهان به زنبورها وابسته است.
کاهش جمعیت زنبورها در جهان در نتیجه استفاده از حشره‌کش‌ها در دهه‌های اخیر به مرز بحرانی رسیده است. تلفات سالانه کندوهای زنبورعسل در ایالات متحده در بین سال های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۰ به طور متوسط تا ۴۴ درصد بوده است.
نئونیکوتینوئیدها دسته‌ای از حشره‌کش‌ها هستند که به عنوان متهم ردیف اول در ایجاد تلفات و کاهش جمعیت زنبورها مطرح هستند. به همین دلیل در سال‌های اخیر مصرف این آفت‌کش‌ها در اتحادیه اروپا ممنوع شده، هرچندکه در دیگر نقاط جهان از جمله ایالات متحده هنوز مورد استفاده هستند.
زنبورها موقع تغذیه از شهد گیاهان سمپاشی شده، در معرض این حشره‌کش‌ها قرار می‌گیرند و حتی گرده‌های آلوده به سم را با خود به کندوها می برند. نئونیکوتینوئیدها وارد آب‌های زیرزمینی نیز می‌شوند و می توانند توسط ریشه گیاهان جذب و به شهد گل‌ها منتقل شوند.
براساس نتایج پژوهش آزمایشگاهی دانشمندان دانشگاه کورنل آمریکا که در شماره ماه سپتامبر Nature Sustainability منتشر شده، این دانشمندان پادزهری بالقوه برای این حشره‌کش‌های مرگبار پیدا کرده‌اند.
بر اساس این مطالعه ریزذرات هیدروژل (hydrogel microparticles) که ذرات میکروسکوپی به قطر ۵ میکرون هستند می توانند به این سموم متصل شده و با عبور از دستگاه گوارش زنبورها از بدن آنها دفع شوند.
در آزمایشات این دانشمندان، وقتی این ریزذرات در آب قند به زنبور بامبل معمولی شرقی (Bombus impatiens) داده شدند، منجر به افزایش نرخ بقای ۳۰ درصدی در زنبورهایی که در معرض دوزهای کشنده حشره‌کش ایمیداکلوپرید قرار گرفته بودند، شد. به بیان دیگر، زنبورهایی که از ریزذرات هیدروژل تغذیه کردند نسبت به زنبورهایی که پادزهر دریافت نکردند، ۳۰ درصد نرخ بقای بیشتری یا نرخ مرگ و میر کمتری داشتند.
این روش درمانی همچنین به طور قابل‌توجهی علایم را در زنبورهایی که در معرض دوزهای پایین تر از دوز کشنده این ماده شیمیایی قرار گرفتند، کاهش داد. تیمار با پادزهر، منجر به افزایش ۴۴ درصدی تعداد زنبورهایی شد که قادر به راه رفتن در کانال‌های آزمایشی بودند و با استفاده از یک دوربین با سرعت بالا، محققان دریافتند که اختلال در فرکانس ضربان بال به طور قابل توجهی بهبود یافته است.
به اعتقاد این دانشمندان، این پادزهر این پتانسیل را دارد که به طور انتخابی روی سایر آفت‌کش‌ها از جمله ارگانوفسفره‌های پرمصرف هم استفاده شود.
جهت‌های تحقیقاتی آینده می‌تواند شامل آزمایش این پادزهر بر روی زنبورهای عسل باشد که کوچک‌تر از زنبورهای بامبل هستند.
اصل مقاله:
Julia S. Caserto et al, Ingestible hydrogel microparticles improve bee health after pesticide exposure, Nature Sustainability (۲۰۲۴). DOI: 10.1038/s41893-024-01432-5
