جنون گل لاله (tulip mania) دوره ای در عصر طلایی هلند در فاصله سال ۱۶۳۶ تا ۱۶۳۷ میلادی بود که قیمت پیاز گل لاله تا مرز جنون آمیزی بالا رفت و سپس به شدت سقوط کرد.
گل لاله در قرن ۱۶ میلادی از امپراطوری عثمانی به اروپا و شهر وین انتقال یافت و به سرعت در اروپا از جمله در هلند منتشر شد و به علت سازگاری آن با آب و هوای هلند کشت آن رواج پیدا کرد و به علت زیبایی منحصر به فرد محبوبیت پیدا نمود. رواج گل لاله همزمان بود با آغاز عصر طلایی هلند که هلند رشد اقتصادی بالایی را در سایه تجارت پرسود با شرق و با فعالیت بازرگانان شرکت هلندی هند شرقی شاهد بود.
در گرماگرم این رشد اقتصادی و ثروت کلان به دست آمده توسط تجار هلندی، گل لاله بعنوان یک کالای لوکس و اشرافی مورد توجه قرار گرفت و بازاری از انواع ارقام گل های لاله به راه افتاد. در این بین انواعی از گل های لاله که دارای گلبرگ های چندرنگ و خطوط و رگه هایی از رنگ های دیگر بودند و نسبت به گل های تک رنگ جذاب تر به نظر می رسیدند بیشتر مورد توجه بودند.
بعدها در قرن ۲۰ با رشد دانش ویروس شناسی گیاهی مشخص گردید که دلیل ایجاد این چندرنگی ویروسی است که به آن ویروس شکستگی گل لاله اطلاق شد (Tulip breaking virus).
به سرعت گل لاله به کالای تجاری و صادراتی اصلی هلند تبدیل شد و در سال ۱۶۳۶ و با افزایش تقاضا برای پیاز گل لاله توجه دلالان به بازار خرید و فروش گل لاله جلب شد. بسیاری از اصناف و مردم عادی و صنعت گران و کشاورزان هم با توجه به رونق گرفتن و سود قابل توجه در آن وارد بازار خرید و فروش پیاز لاله شده و دارایی ها و سرمایه های نقدی و غیرنقدی خود را به سمت این بازار و به پایای قراردادهای خرید و فروش لاله آوردند.
از آنجاییکه گل لاله با پیاز تکثیر می شد (ویروس هم از طریق پیاز و تکثیر غیرجنسی منتشر می شود) و باید مدت زمان طولانی برای گرفتن پیازهای جدید از گل های کاشته شده صرف می شد و با توجه به داغ شدن بازار خرید و فروش پیازهای گل لاله، به تدریج عدم توازن در عرضه و تقاضا به وجود آمد و قیمت پیازهای لاله چندرنگی و حتی لاله های عادی به طور سرسام آوری بالا رفت. پیازهای لاله بین دلالان و مردم در بازار دست به دست می شدند و قیمت آنها مدام افزایش می یافت.
در زمستان سال ۱۶۳۷ یک شبه همه چیز از هم پاشید. قیمت ها آنچنان افزایش یافته بود که دیگر عملا خریداری پای معامله در حراجی ها نرفت. تجارت پیاز لاله از بین رفت و پیاز لاله که تا دیروز به قیمت های سرسام آور معامله می شد به کالایی بی ارزش تبدیل گردید.
این اتفاق باعث ورشکستگی بسیاری شد که قیمت های گزافی بابت پیازها پرداخته بودند و یک شبه همه هست و نیست خود را از دست دادند. جنون گل لاله اولین حادثهٔ حباب اقتصادی و یکی از سه حباب اقتصادی بزرگ در تاریخ معاصر اروپا به‌شمار می‌آید و در مباحث اقتصادی بعنوان یک پدیده اقتصادی همواره مورد استناد و مطالعه و بررسی است.
تهیه شده در تحریریه پایگاه خبری خبر گیاه پزشکی ایران
