توجه: انتشار این گفتگو به معنی تایید دیدگاههای مطرح شده در آن نیست و صرفا جهت اطلاعرسانی منتشر میشود.
تحلیل بازار: رئیس موسسه بنیاد ملی سبک زندگی سالم معتقد است همانطور که ۲۰۰ سال پیش کشاورزی بدون کود و سموم شیمیایی انجام می شد الان نیز شدنی است اما مافیای واردات سموم و کودهای شیمیایی روی صنعت کشاورزی چنبره زده است و اجازه حذف این سموم را از صنعت نمیدهد.
پروفسور علی کرمی متولد سال ۱۳۳۶ و فارغالتحصیل Ph.D از دانشکده پزشکی دانشگاه کپنهاگ دانمارک، فوق تخصص زیست مولکولی و مهندسی ژنتیک از آمریکا، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات بیولوژی مولکولی دانشگاه علوم پزشکی بقیه اله و استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا… (عج) است. ایشان همچنین در حال حاضر رئیس موسسه بنیاد ملی سبک زندگی سالم نیز می باشد که روی تولید محصولات سالم و عاری از کود و سموم شیمیایی تحقیقات گسترده ای انجام داده است. گفت و گوی ما را با ایشان در ادامه می خوانید.
به عنوان اولین سوال بفرمایید آیا بدون استفاده از کود شیمیایی و سموم هم میشود کشاورزی کرد یا خیر؟
در ابتدا باید بدانیم که ما چند نوع کشاورزی در دنیا داریم؛ یک نوع آن کشاورزی سنتی قدیمی است که در آن زمان کود شیمیایی و نه سموم به هیچ وجه در مزارع و باغات کشاورزی استفاده نمی شد. علیرغم اینکه الان این سوال مطرح می شود که ۲۰۰ سال پیش که کمپانی های تولیدکننده کودهای شیمیایی نبودند کشاورزان چگونه کشاورزی می کردند اما واقعیت این است که در آن زمان خبری از این مواد شیمیایی نبود و کار هم به صورت طبیعی انجام می شد. اما با گسترش جمعیت و توسعه کشاورزی، آفات زیاد شد و این موضوع مطرح شد که به روش کلاسیک نمی توان برای این جمعیت در حال افزایش غذا تولید کرد. در نتیجه کارخانه های تولید کودهای شیمیایی در ابتدا شروع به تولید انواع کودهای شیمیایی و پس از آن هم شروع به تولید طیف گسترده ای سموم شیمیایی کردند. الان نیز علف کشهای شیمیایی اضافه شده که بسیار هم چالش برانگیز شده و جنگ و جدال در دنیا سر این سه دسته مواد شیمیایی مورد استفاده در صنعت کشاورزی بسیار زیاد است.
خب این سوال مطرح میشود که در گذشته و کشاورزی سنتی، بدون این سه دسته مواد شیمیایی کشاورزی چگونه انجام می شد؟
در گذشته کشاورزی کلاسیک بدون حضور این سه ماده شیمیایی در مقیاس کمتر انجام می شد. از سوی دیگر در قدیم کشاورزان یک کار بسیار اصولی انجام میدادند به نام «آیش»؛ یعنی یک سال زمین را می کاشتند و یک سال نمی کاشتند و در آن یک سالی که زمین کاشت نمی شد خاک خود را غنی می ساخت. شاید جالب باشد بدانید باکتری هایی در خاک وجود دارد که به اصطلاح «میکروبیوم» نامیده میشود که اینها ازت و فسفات را جذب می کردند و خاک را برای کشت سال بعد غنی می کردند. اما وقتی زمین متناوب کشت شد مجبور شدند کودهای فسفاته، ازته و انواع و اقسام مواد را به خاک اضافه کنند.
با این تفاسیر آیا می توان اینگونه گفت که نگرشها در حال بازگشت به استفاده از روش سنتی گذشته است؟
خوشبختانه ۱۰ – ۱۵ سال است که یک تحول عظیم در حوزه کشاورزی رخ داده و همه ما آگاه هستیم که سموم شیمیایی کاملا خطرناک هستند و شکی در آن نیست. طبیعی است که این طیف گسترده سموم و کودهای شیمیایی روی اکوسیستم اثر می گذارد و آسیب جدی به کره زمین زده است.
متاسفانه نفوذ ۱۰ تا ۲۰ نوع علف کش شیمیایی مثل گلایفو سایت به صنعت کشاورزی، کشاورزان را تنبل کرده است و دیگر وجین نمی کنند و به جای آن علف کش می زنند.
ثانیا در صنعت کشاورزی که ۱۰۰ ها هزار هکتار کشت می گردد نمیشود علف های هرز را با دست وجین کرد، بنابراین این کمپانی ها آمدند علف کش ها را درست کردند اما ثابت شده تمام این علف کشها سرطان زا هستند. در ادامه به دلیل وجود این مسائل موضوعی به نام آگرواکولوژیکی یا کشاورزی منطبق با محیط زیست یا توسعه پایدار مطرح شده است.
در این راستا چند ماه پیش جامعه اروپا تصویب کرد که تا سال ۲۰۳۰، استفاده از کودهای شیمیایی را پنجاه درصد کاهش خواهد داد.
اصلیترین مزایای کاهش کودهای شیمیایی چیست و ما در این راستا چه کار کردهایم؟
ما امروز شاهد افزایش آمار سرطانها و بیماریهایی هستیم که درصدی از آن حاصل گستردگی استفاده از سموم شیمیایی است که وارد آب، خاک، هوا و مواد غذایی میشود و جای نگرانی دارد. اما خوشبختانه کشاورزی سالم و ارگانیک در سراسر دنیا در حال توسعه است و در ایران نیز تعدادی از شرکتهای دانش بنیان کودهای بیولوژیک تولید می کنند. جالب اینجا است که این کودها بهتر از کودهای شیمیایی جواب می دهد.
علاوه بر این از دیگر نگرانی های ما در مورد استفاده از کودهای شیمیایی برای محیط زیست، برای ذخایر ژنتیک و همچنین برای آلوده شدن منابع آب و خاک و غذا است. چون آمار سرطان و نازاییها به شکل گسترده ای در حال افزایش است که همانطور که گفته شد یکی از دلایلش سموم و کودهای شیمیایی و دیگری پلاستیک ها و انواع اقسام مواد شیمیایی است که در مواد غذایی صنعتی وارد میشود و سبک زندگی و سلامت مردم را تهدید می کند.
اعتقاد من این است که آینده کشاورزی در حال بازگشت به اصل خودش یعنی استفاده از علوم و فناوری های پیشرفته برای تولید کودهای طبیعی و بیولوژیک به جای استفاده از سموم شیمیایی خطرناک و همچنین روشهای مبارزه بیولوژیک با آفات است چون هر آفتی یک دشمن دارد و این آفات و دشمنان شان توسط دانشمندان شناسایی شده است.
به این ترتیب مشکل کجاست که هنوز کود و سموم شیمیایی در صنعت کشاورزی استفاده میشود و کودهای بیولوژیک به ندرت در اختیار کشاورزان قرار می گیرد به خصوص که بسیاری از کشورها از جمله اتریش، استرالیا، آرژانتین و… مصرف علف کش ها را محدود و یا ممنوع کرده اند؟
ما فکر می کنیم دانشمندان ما قادر هستند نیاز کشور را برطرف کنند اما مشکل این است که ۵۰ تا ۶۰ سال است این کمپانی های عظیم سازنده کودهای شیمیایی، کشاورزی جهان را تصرف کرده اند و ذهن کشاورزان را عوض کرده اند. به طوری که کشاورزان نمیتوانند بدون کود شیمیایی کشاورزی کنند در واقع آرام آرام روی فرهنگ مان کار کرده اند.
جالب است بدانید در آمریکا کمپانی مونسانتو بزرگترین تولیدکننده علف کش گلایفوسایت است به طوری که در سال ۲۰۱۷ میزان فروش این علفکش ۵ میلیارد دلار بود! الان تراریخته را که درست کردهاند ژن مقاوم به گلایفوسایت را در سویا و ذرت بردند چون این علف کش اختصاصی نیست و اگر اشتباه زده شود محصول کشاورزی را هم می کشد؛ یعنی یک آنزیمی را در برگ خفه می کند و گیاه شروع به مردن می کند. بنابراین وقتی هواپیما سم را می پاشد چون آن ژن در ذرت و سویا وجود دارد اثر نمی گذارد و فقط علف های هرز را از بین می برد.
به این ترتیب الان ۲ سال است در کشور آمریکا کمپینی راه افتاده است و صدها هزار شکایت علیه کمپانی مونستانتو صورت گرفته است که ادعا کردهاند مبتلا به سرطان شده اند. آنها می گویند ۱۵ سال بود که شما به ما دروغ گفتید و مدعی شدید این علف کش مثل آب نمک بی خطر است اما ما نوعی سرطان خون گرفته ایم. گفتنی است الان افشا شده که سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده گلایفو سایتها جزو گروه ۲ سرطانزا ها است و حال کشاورزان جهان در حال آگاه شدن و بیدار شدن هستند اما با کمال تاسف کشاورزان ما حتی این چیزها را نمی دانند.
مافیای واردات سموم و کودهای شیمیایی به قدری از فروش سم و کود کشاورزی پول در می آورند ما را به سم و کود وابسته کرده اند و جدا کردن این از کشاورز و توسعه فرهنگ کشاورزی سالم کار سختی است. بنابراین قطع کردن دست اینها کار بسیار سختی است چون روی صنعت کشاورزی کشور چنبره زده اند. بسیاری از کشاورزان آگاه شدهاند و این امید را داریم که بتدریج به سمت کشاورزی سالم برویم و با استفاده از فناوری های نوین و شرکتهای دانش بنیان، کودهای بیولوژیک، روشهای بیولوژیک و آگرواکولوژی محصولات سالم تولید کنیم.
پایان قسمت اول گفتگو