اخلال در جفتگیری و چالش های کاربرد آن در کنترل خسارت حشرات زیان آور کشاورزی

فرومون های جنسی گروهی از کیمیاپیام ها (پیامهای شیمیایی) هستند که بطور طبیعی توسط حشرات تولید می شوند و در جستجوی جنس مخالف و در نتیجه جفت گیری حشرات  نقش اساسی ایفا می کنند.

حدود شصت سال از طرح این فرضیه که اگر بتوان غلظت بالایی از فرومون جنسی یک گونه حشره را در فضا نگهداری کرد، موجب اخلال در توانایی آن برای یافتن جنس مخالف و جفت گیری آن می شود، می گذرد.

طی این سال ها بررسی های بسیار در زمینه کنترل رفتاری خسارت گونه های متعدد حشرات، که فرومون جنسی در آنها شناسایی شده است، به روش  اخلال در جفتگیری انجام شده و توسعه یافته است.

در ایران نیز بررسی ها در این زمینه از ۲۵ سال پیش با مطالعه کارآیی روش اخلال در جفت گیری برای کنترل خسارت کرم ساقه خوار برنج، (Chilo suppressalis (Walker) (Lep.: Crambidae)، آغاز شد.

به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور، در سخنرانی علمی-ترویجی طرح یاوران تولید که روز دوشنبه ۸ دی ماه بطور مجازی توسط دکتر آرمان آوند فقیه در موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور انجام گردید، ضمن ارائه نتایج بررسی های انجام شده در کشور بر روی کارآیی روش اخلال در جفت گیری برای کنترل خسارت پنج حشره زیان آور کشاورزی شامل کرم خراط، Zeuzera pyrina (L.) (Lep.: Cossidae))، کرم چوبخوار پسته، Kermania pistaciella Amsel (Lep.: Oinophylidae))، مینوز برگ گوجه فرنگی، Tuta absoluta (Meyrick) (Lep.: Gelechiidae))، کرم خوشه خوار انگور، Lobesia botrana (Denis & Schiffermüller) (Lep.: Tortricidae)) و کرم گلوگاه انار، Ectomyelois ceratoniae Zeller (Lep.: Pyralidae)، به بحث در باره عوامل موثر بر موفقیت این روش پرداخته شد.

بر اساس نتایج پژوهش های انجام شده، روش اخلال در جفت گیری برای کنترل  کرم  خراط و  کرم چوبخوار پسته موفقیت آمیز، برای مینوز برگ گوجه فرنگی و  کرم خوشه خوار انگور با موفقیت نسبی و برای  کرم گلوگاه انار با شکست همراه بود.

ویژگی های زیستی حشره هدف مانند تعداد نسل و ترکم جمعیت آن، شرایط محل اجرا مانند توپوگرافی، مساحت و ایزوله بودن، کیفیت فرومون جنسی از نظر نوع ترکیبات، مقدار و تاثیر رفتاری آن بر روی حشره هدف و نوع پخش کننده فرومون جنسی بر کارآیی روش اخلال در جفت گیری موثر هستند.