محقق موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور راه‌هایی را برای کنترل کرم پیله‌خوار (هلیوتیس) آفت مزارع نخود توصیه کرد.
فاطمه شفقی محقق بخش تحقیقات حشره‌شناسی کشاورزی موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور با بیان اینکه کرم پیله‌خوار بیشترین زیان را به مزارع نخود وارد می‌آورد و آفت کلیدی این محصول محسوب می شود گفت: آفت پیله‌خوار نخود علاوه بر ایران در اروپا و برخی از کشورهای منطقه خاورمیانه از جمله سوریه و ترکیه انتشار دارد. در ایران این گونه در اکثر مناطق به خصوص در استان های ایلام، همدان، کرمانشاه، لرستان، کردستان، آذربایجان شرقی و غربی فعالیت دارد.
وی ادامه داد: خسارت گونه های هلیوتیس در مزارع نخود، مهم و در بعضی از سالها بسیار شدید است. میزان خسارت این آفت در مزارع دیم استان‌های لرستان و کرمانشاه گاهی تا ۹۰ درصد هم می رسد. همچنین در نخودکاری‌های کردستان، مهم‌ترین آفت نخود محسوب می‌شود و خسارت این آفت در مزارع نخود دیم از ۷۹-۳۳ درصد برآورد شده است.
شفقی اضافه کرد: لاروهای این آفت ابتدا از برگچه‌‌های گیاه نخود سپس جوانه‌ها، غنچه‌ها، گل‌ها و پیله ها تغذیه می‌کنند. خسارت اصلی این آفت بیشتر متوجه پیله‌های نخود است، بدین ترتیب که لاروها غلاف‌ها را به صورت دایره‌وار سوراخ کرده و ضمن ورود به غلاف تمام یا قسمتی از دانه‌ها را مورد تغذیه قرار می‌دهد. معمولا حدود ۴۰-۳۰ درصد غلاف‌ها توسط این حشره آسیب می‌بینند که خسارتی حدود ۴۰۰ کیلوگرم در هکتار دارد. در شرایط مساعد، میزان آسیب غلاف به ۹۵-۹۰ درصد نیز می‌رسد.
راه‌های کنترل آفت
محقق موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور با اشاره به اینکه به دلیل تفاوت شرایط اقلیمی مناطق کشت نخود در کشور نمی توان یک دستورالعمل کلی برای کلیه مناطق در نظر گرفت و در هر منطقه بایستی با توجه به شرایط خاص همان منطقه بهترین روش را انتخاب کرد، گفت: به طور کلی برای کسب موفقیت بیشتر در برنامه مدیریت کرم پیله‌خوار نخود تلفیقی از روش‌های مختلف مدیریت توصیه می‌شود.
شفقی در ادامه تشریح کرد: در مدیریت زراعی انجام کشت پاییزه، زود کاشتن نخود و تغییر تاریخ کاشت از بهار و زمستان به پاییز همواره موجب افزایش عملکرد و کاهش خسارت آفات می‌شود. همچنین با کشت زودهنگام بهاره اگرچه جمعیت آفت و درصد غلاف‌های آفت‌زده بیشتر می شود، اما عملکرد محصول نیز افزایش می‌یابد، زیرا میزان عملکرد نخود به شدت تحت تأثیر عوامل محیطی نظیـر رطوبـت و دمـای محیط که با زمان کاشـت و طـول دوره رشـد گیـاه در ارتبـاط هستند، قرار دارد.
به گفته وی تحقیقات نشان داده افزایش تراکم کاشت نیز باعث افزایش درصد جمعیت و خسارت کرم‌های پیله‌خوار می شود.
این محقق موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی افزود: شخم عمیق پس از جمع‌آوری محصول به منظور از بین بردن لانه‌های زمستانی آفت در خاک، یخ آب زمستانه برای حذف شفیره های زمستان گذران، مهار علف‌های هرز، استفاده از تله های فرومونی جهت ردیابی آفت، پایش جمعیت برای تعیین زمان کنترل بیولوژیک و شیمیایی نیز برای کنترل این آفت توصیه می شود. همچنین برای ردیابی آفت و تعیین زمان مبارزه از تله های فرومونی قبل از ظهور آفت ترجیحا در مرحله جوانه زنی نخود استفاده شود. ارتفاع نصب تله ها باید در حد ارتفاع بوته های نخود بوده و تعداد تله ها ۲-۱ تله در هکتار باشد.
وی خاطر نشان کرد: به منظور کنترل بیولوژیک موفق آفت نیازمند ردیابی و پایش دقیق آفت هستیم، زیرا زنبورهای پارازیتوئید لاروهای سنین بالای آفت را پارازیته می کنند. در این راستا رهاسازی تعداد ۱۰۰۰ عدد زنبور ماده هابروبراکون (Habrobracon hebetor) در هکتار در دو نوبت (به فاصله ۱۰ روز) توصیه می شود. رهاسازی در مرحله نزدیک به گل باید در حداقل چهار نقطه در هکتار انجام شود. همچنین استفاده از فرآورده بیولوژیک Bt (حشره کش بی تی) در هنگام غروب آفتاب با دز توصیه شده شرکت تولیدکننده برای کنترل لاروهای سنین پایین با توجه به تعیین دقیق زمان پاشش به کمک تله های فرومونی در مناطق آلوده به این آفت و تکرار آن به فاصله چهار روز پیشنهاد می شود.
شفقی در خصوص تعیین زمان مناسب برای کنترل شیمیایی نیز گفت: استفاده از تله‌های فرمونی جهت ردیابی آفت و تعیین زمان مبارزه بسیار مفید است. با توجه به بررسی‌های انجام شده پرواز شب‌پره‌ها در مزارع نخود غرب کشور با بالا رفتن نسبی دمای هوا از اواسط اردیبهشت آغاز شده و تا اواسط تیر ادامه می یابد. تنها یک نوبت سمپاشی برعلیه این آفت کافی بوده و در صورتی که این تیمار در زمان مناسب ذکر شده انجام شود به خوبی آن را کنترل کرده و از خسارت آفت که گاهی باعث نابودی کل محصول می شود، جلوگیری خواهد شد.
وی در پایان توصیه کرد: برای کنترل شیمیایی این آفت حشره‌کش‌های ایندوکساکارب SC ۱۵% به میزان ۲۰۰ میلی لیتر در هکتار، تیودیکارب DF ۸۰% به میزان ۷۵/۰ تا یک کیلوگرم در هکتار و لوفنرون EC ۵% به میزان ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلی لیتر در هکتار در قالب مدیریت تلفیقی قابل استفاده است.
