گوجه فرنگی به دلیل غنی بودن از ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر منبع غذایی مفیدی برای تغذیه و سلامت انسان به شمار می‌رود و به صورت گسترده در اغلب مناطق جهان در مزرعه یا گلخانه کشت می‌شود.
بیماری شانکر باکتریایی از مهم ترین بیماری های پروکاریوتی گوجه فرنگی با انتشار جهانی است که توسط باکتری گرم مثبت Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis ایجاد می شود.
اولین نشانه های بیماری در ایران، در سال ۱۳۶۷ در یک مزرعه گوجه‌فرنگی در حومه شهرستان ارومیه مشاهده شد. سپس از استان‌های آذربایجان شرقی، گلستان و زنجان نیز گزارش شد.
شدت علائم بیماری در گیاهان آلوده بسته به سن گیاه، حساسیت رقم میزبان، میزان بیماری زایی عامل بیماری و شرایط محیطی به ویژه دما و رطوبت متفاوت است. پژمردگی یک طرفه و نکروز حاشیه برگ ها، شانکر ساقه، قهوه ای شدن آوندهای چوبی، آردی و پوک شدن مغز ساقه، بروز لکه های قهوهای تا سیاه با هاله سفید رنگ (لکه های چشم پرنده ای) روی میوه نارس و رسیده و در نهایت مرگ گیاه از علائم بیماری می باشند.
آب و هوای گرم با دمای ۳۲-۲۴ درجه سلسیوس و رطوبت زیاد برای گسترش بیماری مناسب است. کنترل این بیماری به دلیل بذربرد بودن و بقای طولانی مدت عامل بیماری در پوشش خارجی یا اندوسپرم بذر، بقایای گیاهی و تجهیزات کشاورزی، همچنین عدم وجود ارقام مقاوم بسیار مشکل است.
استفاده از بذر و نشا سالم، موثرترین روش در پیشگیری و کنترل بیماری است. پایش مستمر گلخانه و مزرعه و حذف بوته های آلوده، رعایت بهداشت زراعی شامل ضدعفونی سکو‌ها، سینی های کاشت نشاء، بسترهای کشت، ابزارآلات کشاورزی، دست و لباس کارگران و جمع آوری و سوزاندن بقایای گیاهان میزبان و علف های هرز پس از برداشت محصول، می تواند در کاهش انتشار بیماری و انتقال آن به سال های بعد موثر باشد.
ضدعفونی بذرهای مشکوک به آلودگی با استفاده از تیمارهای حرارتی، سموم مسی و آنتی بیوتیک ها، همچنین محلول پاشی بوته های بیمار با سموم مسی می تواند موجب کاهش خسارت بیماری و جلوگیری از آلودگیهای ثانویه شود اما کنترل کامل بیماری را به دنبال ندارد.
برگرفته از کارگاه آموزشی «مدیریت تلفیقی بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی»
دکتر مریم خضری عضو هیات علمی بخش تحقیقات بیماریهای گیاهی موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور ، روز سه‌شنبه ۱۹ مردادماه ۱۴۰۰
