“متمم فلور ایران”،” که ضمیمهای بر مجموعه ارزشمند ۱۸۴ جلدی فلور ایران است، به همت مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور و با تلاش مصطفی اسدی و نوشین حیدرنیا در ۶۸۷ صفحه به چاپ رسید.
چاپ مجموعه فلور ایران از سال ۱۳۶۷ شروع و آخرین جلد آن به شماره ۱۸۴ در سال ۱۴۰۳ به چاپ رسید. در جلد متمم فلور، جمعبندی از فلورهای چاپ شده، کلید شناسایی تیرهها و فهرست کلیه اسامی گیاهان با ذکر شماره فلور و صفحه ارائه شده است. مجموعه فلور ایران تعداد ۹۳ نویسنده دارد و در آن تعداد ۸۵۲۰ آرایه شامل گونه، زیرگونه و واریته از ایران تشخیص داده شده است که از بین آنها تعداد ۲۳۸۸ آرایه انحصاری ایران است.
مصطفی اسدی، استاد پژوهش بازنشسته و مشاور بخش تحقیقات گیاهشناسی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، در گفتگو با روابط عمومی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور درخصوص انتشار این مجموعه ارزشمند ضمن اشاره کوتاه به تاریخچه تدوین فلور در دنیا گفت: از دیرباز تاکنون، برای شناسائی و شناخت گلها در سراسر جهان، گیاهشناسان، مجموعه فلور را تهیه و تدوین کرده اند. قدیمیترین فلور در دنیا به زمان قبل از تولد عیسی مسیح(ع) باز می گردد که “تئوفراستوس” شاگرد “افلاطون”، تعدای از گیاهان را نامگذاری و ضمن اشاره به برخی ویژگی های ریخت شناسی، شرحی شامل بر ویژگی های ظاهری و رویشگاهی تهیه نمود.
وی ادامه داد: اما تاریخچه فلورشناسی و تهیه شناسنامه برای گیاهان، در ایران به دهه چهل شمسی برمیگردد؛ زمانی که برای تهیه فلور ایران در بخش گیاهشناسی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور برنامه ریزی و پایه ریزی شد.
اسدی، در مورد فرایند تدوین و اجرای “طرح ملی فلور ایران” تصریح کرد: فقدان فلوری کامل به زبان فارسی برای ایران و نیاز به آن برای تمامی افرادی که به هرشکل، با شناسایی گیاهان سروکار دارند، به وضوح احساس میشد. بنابراین، برنامه ریزی برای تهیه آن در بخش گیاهشناسی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور پایه ریزی شد. لذا ابتدا، طرحی جامع تهیه شد و پس از تصویب، مقدمات اجرایی آن فراهم آمد. وی افزود: مهمترین مقدمات و الزمات تهیه فلور ایران، تشکیل هرباریوم مرکزی ایران و گردآوری تعدادی گیاهشناس برجسته بود.
مشاور بخش تحقیقات گیاهشناسی مؤسسه با اشاره به تاریخچه تأسیس هرباریوم مرکزی ایران گفت: این هرباریوم در سال ۱۳۴۹ به همت مرحوم دکتر حبیبالله ثابثی استاد بازنشسته دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران و همکاری کارشناسان شاغل در باغ گیاهشناسی ملی ایران شکل گرفت. در زمان شروع “طرح ملی فلور ایران” ، مجموعه نمونه های هرباریوم به حدود ۱۰۰ هزار عدد می رسید که برای شروع برنامه تهیه فلور، کافی بود. این هرباریوم در حال حاضر، با حدود ۱۹۰ هزار تعداد نمونه گیاهی، غنی ترین هرباریوم ایران است.
وی ادامه داد: متعاقب تأسیس هرباریوم در مؤسسه، تعدادی کارشناس حوزه گیاهشناسی بکار گرفته شدند که در جمع آوری و شکل گیری هرباریوم نقش مؤثری ایفا کردند. هرچه زمان جلوتر میرفت، نیروهای بیشتری نیز در امر گیاهشناسی به استخدام مجموعه در میآمد و علاوه بر این، دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری نیز سهم بسیار مهمی در پیشبرد “طرح ملی فلور ایران” ایفا می کردند. در کنار موارد ذکر شده، مشارکت فعالانه و مؤثر اعضای هیئت علمی دانشگاه ها و همکاری مراکز استانها در طرح فلور ایران، باعث گردآوری و نگارش ۱۸۴ جلد فلور ایران با مشارکت ۹۳ پژوهشگر در طی این سالها شده است.
عضو هیئت علمی بازنشسته مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در انتهای سخنان خود اظهار داشت: پس از سالها تلاش برای تهیه فلور ایران، نهایتاً این کار در سال ۱۴۰۲ به پایان رسید و متمم آن نیز در سال جاری به نگارش درآمد.
مجری مسئول طرح و سرویراستار همه شمارههای فلور درخصوص ویژگی های کلی”متمم فلور ایران” افزود: این کتاب، ضمیمهای است بر مجموعه جلدهای فلور ایران که طی طرحی بلند مدت از سال ۱۳۶۷ شروع شد. کتاب متمم فلور ایران در ابتدا به ارائه اطلاعات کلی شامل اعداد و ارقام آرایهها درخصوص شمارههای چاپ شده میپردازد سپس، کلید شناسایی تیرههای شناخته شده در فلور ارائه میگردد و پس از آن، فهرست الفبایی آرایههای ذکر شده در تمامی فلورها شامل: شماره فلور و صفحه، اضافه شده است.