محققان دانشگاه بردوان هند با استفاده از فناوری نانو و ترکیب آن با عصاره گیاهی، یک فرمولاسیون نانو-زیستی ارائه کرده‌اند که می‌تواند به عنوان جایگزین موثر و سازگار با محیط زیست برای آفت‌کش‌های شیمیایی عمل کند.
به گزارش خبر گیاه‌پزشکی ایران، کرم پیله‌ساز Spilosoma obliqua از آفات مخرب بر روی محصول کنف است که سالانه خسارات اقتصادی قابل توجهی به کشاورزان هندی وارد می‌کند. این آفت با تغذیه از برگ‌های کنف، رشد گیاه را مختل کرده و باعث کاهش کیفیت و کمیت محصول می‌شود. کشاورزان برای مقابله با این آفت، از آفت‌کش‌های شیمیایی می‌کنند که به دلیل اثرات مخرب محیط‌زیستی، نگرانی‌های زیادی به همراه دارند.
فرمولاسیون جدید نانویی که توسط این دانشمندان هندی توسعه یافته است، از نانوذرات نقره سنتز شده از عصاره برگ گیاه تولسی (Ocimum sanctum) تشکیل شده است. گیاه تولسی یا ریحان مقدس گیاهی از تیره نعناعیان بومی آسیای جنوب شرقی و اقیانوسیه و از گیاهان دارویی مورد استفاده در طب سنتی است که خواص ضدمیکروبی آن به اثبات رسیده است.
فرآیند سنتز این نانوذرات شامل مراحل ساده‌ای مانند حرارت دادن و هم زدن است که در آن با افزودن عصاره گیاه تولسی به نیترات نقره، تشکیل نانوذرات آغاز می‌شود. تغییر رنگ از زرد به قهوه‌ای نشان‌دهنده تشکیل نانوذرات است.
نتایج مطالعه نشان داد که این نانوآفتکش زیستی در غلظت‌های مختلف، میزان مرگ و میر قابل توجهی در آفت ایجاد می‌کند و با افزایش مدت زمان، این میزان بیشتر می‌شود.
یکی از یافته‌های کلیدی این تحقیق، اثر سینرژیستی (هم‌افزایی یا تشدیدکنندگی) بین ترکیبات زیست‌فعال موجود در عصاره گیاه تولسی و نانوذرات نقره است بطوریکه این اثر ترکیبی باعث افزایش تاثیر آفت‌کش می‌شود. مقادیر LC50 (کشندگی) به دست آمده برای این فرمولاسیون در مدت ۲۴، ۴۸ و ۷۲ ساعت به ترتیب معادل ۹۳.۲۱ ، ۲۳.۳۸ و ۵.۹۶ اما برای عصاره خام گیاه به ترتیب ۱۵۹۰.۷۴، ۴۵۹.۳۰ و ۱۰۲.۶۸ پی پی ام ppm بود.
با وجود نتایج امیدوارکننده، چالش‌هایی برای تجاری‌سازی این فرمولاسیون وجود دارد. عواملی مانند مقرون به صرفه بودن برای کشاورزان، پایداری فرمولاسیون در شرایط مزرعه و ارزیابی‌های نظارتی برای تضمین ایمنی محیط زیست، نیاز به بررسی های دقیق‌تری دارند.
این تحقیق در شماره ماه ژانویه ۲۰۲۵ مجله Scientific Reports از مجلات Nature به چاپ رسیده است.
