غلامرضا گل‌محمدی، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) در نشست خبری به مناسبت پنجاهمین سالگرد تأسیس این سازمان، ضمن تشریح دستاوردها و برنامه‌های کلان تات، از نقش کلیدی این سازمان در امنیت غذایی کشور و توسعه فناوری‌های نوین در بخش کشاورزی سخن گفت.
گل‌محمدی حفاظت از ذخایر ژنتیکی را یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های تات عنوان کرد و گفت: سازمان تات با نگهداری و حفاظت از بیش از ۵.۶ میلیون نمونه زنده و غیز زنده منابع ژنتیکی نقشی بی بدیل در حفاظت از تنوع زیستی و منابع ژنتیکی کشور دارد. باغ گیاه‌شناسی ملی ایران با ۴ هزار گونه گیاهی از مجموع ۸ هزار گونه گیاهی کشور، یکی از افتخارات ملی ماست. افزون بر این، هفت باغ گیاه‌شناسی دیگر نیز احیا شده‌اند. در کنار آن، بانک‌های ژن در این سازمان متمرکز شده‌اند؛ از جمله در مرکز ذخایر تنوع زیستی گیاه‌پزشکی که با بیش از ۴ میلیون نمونه زنده و غیر زنده، نخستین در خاورمیانه و بی‌نظیر در جهان است.
گل‌محمدی با تأکید بر ظرفیت‌های بالای سازمان برای افزایش اثربخشی، اظهار داشت: برنامه‌ها و نقشه راه بیست‌ساله تدوین شده‌اند و آینده‌پژوهی‌ها در حال انجام است.
وی افزود: سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی با ظرفیت بالایی که دارد، برنامه‌هایی برای آینده‌پژوهی ۲۰ ساله در حوزه‌های زراعت، باغبانی، منابع طبیعی، شیلات و سایر بخش‌هاتدوین کرده است. این برنامه‌ها به زودی در سایت سازمان منتشر خواهد شد تا نخبگان و دانشگاهیان در تدوین نقشه راه آینده کشاورزی ایران مشارکت داشته باشند.
رئیس سازمان تات همچنین از بازنگری طرح‌های تحقیقاتی و تشکیل شوراهای راهبردی با محوریت معاونت ها و سازمان های اجرایی وزارت متبوع و حضور ذی‌نفعان، دانشگاهیان و بخش خصوصی خبر داد و گفت: هدف این است که اثربخشی سازمان از حدود دو میلیارد دلار به چهار میلیارد دلار تا پایان برنامه هفتم توسعه افزایش یابد. برای این منظور، از تحقیق محوری و مؤسسه‌محوری عبور کرده و به سمت برنامه‌محوری و حل مسائل واقعی کشور رفته‌ایم و برنامه ها به شکل مسئله محور و مبتنی بر اثربخشی در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی انجام می شوند.
وی ادامه داد: امروز ارزش تنها نهاده‌های فناورانه سازمان تات، دو میلیارد دلار است که یک میلیارد دلار آن در حوزه تولید هسته‌های اولیه بذر است.
وی با اشاره به بحران‌های اخیر در تولید خرما و طرح‌های ملی چون جهش تولید در برنج و شکر، افزود: در طرح جهش شکر، پیش‌بینی می‌کنیم در پایان برنامه هفتم توسعه، به خودکفایی ۱۰۰ درصدی برسیم.
گل‌محمدی با بیان اینکه نظام نوین آموزش و ترویج کشاورزی نیز در حال بازنگری است، گفت: ترویج خصوصی در دستور کار قرار گرفته، چرا که با ظرفیت‌های فعلی، پوشش کامل ممکن نیست. زیرا از نظر نیروی انسانی، با محدودیت روبرو هستیم.
وی از ایجاد بزرگ‌ترین مرکز داده کشاورزی کشور در سازمان تات خبر داد و افزود: چهار زیست‌بوم نوآوری و فناوری در سال جاری راه‌اندازی می‌شود. زیست‌بوم‌های گلخانه‌ای در ورامین، صنایع غذایی در مشهد، گیاهان دارویی در اصفهان و برج فناوری رازی از جمله این پروژه‌ها هستند.
رئیس تات به موضوع هوشمندسازی و کاربرد هوش مصنوعی نیز پرداخت و گفت: در سال گذشته، با استفاده از اینترنت اشیا، ده هزار هکتار از اراضی زیر پوشش آبیاری هوشمند رفت که منجر به کاهش ۱۸ درصدی مصرف آب و افزایش ۲۶ درصدی بهره‌وری شد. سامانه “مزرعه من” نیز به زودی رونمایی می‌شود.
گل‌محمدی از سهم بالای سازمان در تدوین شاخص‌های بهره‌وری خبر داد و تصریح کرد: سازمان تات از سوی سازمان اداری و استخدامی کشور به عنوان دستگاه دوم کشور در حوزه بهره‌وری شناخته شده است.
وی همچنین به برنامه‌های مهمی در زمینه الگوسازی کشت، طراحی سامانه الگوی کشت ملی و آغاز تدوین برنامه‌های زراعی، باغبانی، شیلات و دام اشاره کرد و افزود: هدف ما تطبیق کامل برنامه‌ها با شرایط اقلیمی، کاهش بارندگی‌ها و الزامات برنامه هفتم توسعه کشور است.
گل‌محمدی با اشاره به اهمیت پیوست‌های مالی و فرهنگی در اجرای برنامه‌ها گفت: در حالی‌که طبق قانون باید سالانه ۲۰۰ هزار هکتار آبیاری هوشمند اجرا شود، تاکنون بودجه‌ای به آن اختصاص نیافته است.
گل‌محمدی با انتقاد از عدم تخصیص بودجه در بند‌های برنامه هفتم توسعه، اظهار کرد: هرچند برنامه هفتم دولت بر ضرورت اجرای سالانه ۲۰۰ هزار هکتار آبیاری هوشمند تأکید دارد، اما تاکنون بودجه‌ای برای آن تخصیص نیافته است. الگوی کشت هم یک سند دانش بنیان مهم حوزه کشاورزی هست که نیازمند بودجه عملیاتی برای اجرای کامل دارد.
وی در پایان به برگزاری مراسم پنجاهمین سالگرد سازمان تات در تاریخ ۲۶ خرداد ۱۴۰۴ اشاره کرد و افزود: این مراسم با حضور مقامات عالیرتبه کشوری و لشکری برگزار می‌شود تا از تمام فعالان این عرصه، از نگهبان و کارگر ایستگاه‌ها تا محققان، مدیران و وزرای سابق، قدردانی شود. پیش از این مراسم، نمایشگاهی از دستاوردهای سازمان در مجلس شورای اسلامی برگزار خواهد شد و تمام ایستگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور نیز یک هفته پیش از مراسم، برای بازدید عمومی باز خواهند بود.
اثربخشی مالی سازمان تات ۳۰ برابر بودجه سالانه آن است
غلامرضا گل‌محمدی، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات)، در نشست خبری به مناسبت پنجاهمین سالگرد تأسیس این سازمان، با تبریک سال نو و عید فطر، از اهمیت سرمایه‌گذاری در تولید به‌ویژه در بخش کشاورزی سخن گفت و تأکید کرد: سال جدید را با عنوان تحقق سرمایه‌گذاری برای تولید آغاز کرده‌ایم و امیدواریم این شعار در حوزه کشاورزی نیز محقق شود.
گل‌محمدی با بیان اینکه سازمان تات تنها محدود به سه واژه پژوهش، آموزش و ترویج نیست، گفت: این سازمان مرجعیت علمی در بخش کشاورزی کشور را دارد و در حوزه‌های سیاست‌گذاری، حکمرانی داده، تولید نهاده‌ها و محصولات فناورانه، حفاظت از منابع ژنتیکی و تدوین قوانین مرتبط، نقش بی‌بدیلی ایفا کرده است.
وی یادآور شد: قانون مدیریت منابع ژنتیکی که سال ۱۳۹۶ تصویب و از سال ۱۳۹۷ اجرایی شد، نخستین بار توسط این سازمان پیشنهاد و تدوین شد و بدون افزایش ساختار، مرکز ملی مدیریت منابع ژنتیکی کشور را راه‌اندازی کرد.
ساختار گسترده، رسالت کلان
رئیس سازمان تات با تشریح گستره ساختاری این نهاد، گفت: سازمان دارای ۲۱ مؤسسه و مرکز ملی، ۳۴ مرکز تحقیقات استانی و ۳۱۴ ایستگاه و پایگاه تحقیقاتی در سراسر کشور است. ریشه این سازمان حتی از تأسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۲ نیز پیش‌تر است. مؤسساتی چون انستیتو رازی و مؤسسه تحقیقات شیلات از پیشگامان علمی کشور هستند.
گل‌محمدی با اشاره به جامعه هدف سازمان تات افزود: این سازمان برای خدمت به ۴.۳ میلیون بهره‌بردار، ۱۰ میلیون زن روستایی و ۴۰۰ هزار زن عشایری، شبکه‌ای متشکل از بیش از ۱۲۵۰ محقق معین، حدود ۷۰۰۰ مروج پهنه و ۳۸ هزار مروج تربیت کرده است که در کنار ۱۸۶۰ عضو هیئت علمی و ۵۶۰۰ نیروی پشتیبان فعالیت می‌کنند.
از واکسن نوزاد تا نان سفره مردم
به گفته وی، سازمان تات از تولید واکسن‌های دوران نوزادی در انستیتو رازی تا بذر نان و میوه و لبنیات سفره مردم، در همه مراحل زندگی نقش ایفا کرده و اثربخشی علمی و مالی قابل‌توجهی داشته است.
«از میان ۱۲۰۰ رقم گیاهی معرفی‌شده تاکنون، ۱۸۲ رقم در حال حاضر در عرصه کشت و بهره‌برداری هستند. در حوزه واکسن، ۷۰ درصد واکسن‌های انسانی و دامی و ۳۰ درصد واکسن‌های طیور کشور در این سازمان تولید می‌شود. همچنین، تنها در سال گذشته، ۷۲ رقم گیاهی جدید معرفی شده که ۶ رقم از آن‌ها به قراردادهای تجاری منتهی شد.»
سرمایه‌گذاری با بهره‌وری ۳۰ برابری
گل‌محمدی با اشاره به اثربخشی بودجه این سازمان گفت: با بودجه‌ای حدود ۶۰ میلیون دلاری (شامل مؤسسه رازی)، فقط فناوری‌های این سازمان بیش از ۲ میلیارد دلار ارزش‌گذاری شده‌اند، که نیمی از آن فقط مربوط به تولید هسته‌های اولیه بذر است. امروزه ۹۸ درصد بذر مورد استفاده در کشور به‌صورت خودکفا تولید می‌شود که منشاء آن در همین سازمان است.
دستاوردهای فناورانه و ترویجی
رئیس سازمان تات با اشاره به موفقیت‌های فناورانه سال گذشته گفت: در حوزه تولید بذر، به‌ویژه ارقام مقاوم به خشکی، تا ۳۵ درصد افزایش تولید را شاهد بودیم. همچنین دو واکسن جدید شامل یک واکسن دامی با نگهداری ساده‌تر و یک واکسن دوگانه طیور معرفی شدند. همچنین پادزهر مار سیاه که در سیستان و بلوچستان منجر به مرگ چند نفر شده بود، ظرف دو سال توسط محققان سازمان تولید شد و امروزه میزان مرگ ناشی از مارگزیدگی در کشور به صفر رسیده است.
تربیت کشاورزان آینده
به گفته وی، تربیت کشاورزان آینده از طریق ۳۸ هنرستان کشاورزی (۳۴ فعال) و آموزش مهارتی سربازان وظیفه با همکاری ستاد کل نیروهای مسلح انجام شده است: در سال گذشته، ۵ هزار سرباز آموزش دیدند که ۷ هزار نفر از آموزش‌دیدگان با دریافت بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان تسهیلات، وارد بازار کار شدند.
نظارت و ارزیابی تخصصی
گل‌محمدی با اشاره به عملکرد سازمان در حوزه نظارت گفت: بیش از ۲۰۰ هزار هکتار مزارع بذری و بیش از ۱.۸ میلیون نمونه نهاد در این سازمان پایش می‌شود. همچنین، آزمایشگاه مرجع ارزیابی ذرت‌های تراریخته و سایر نهاده‌های دامی در پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی مستقر است.
رئیس سازمان تات تأکید کرد: محققان ما فقط در اتاق‌ها نمی‌نشینند، بلکه در عرصه‌ها کنار کشاورزان هستند. با بیش از ۴۴ هزار روز حضور در مزرعه، دانش فنی و یافته‌های علمی سازمان به طور مستقیم به تولید کشاورزی کشور منتقل می‌شود.
