دانشمندان به تازگی دریافته اند که ویروس های گیاهی با تغییر در رایحه متصاعد شده از گیاهان موجب جلب بیشتر حشرات گرده افشان می شوند.
به گزارش گیاهپزشکی ایران (ippn.ir)، مطالعه داشنمدان در دانشگاه کمبریج نشان می دهد که ویروس موزاییک خیار (CMV) الگوی بیان ژن گیاه گوجه فرنگی آلوده به ویروس را تغییر داده و موجب تغییر در ترکیبات شیمیایی و رایحه و بوی منتشر شده از گیاه می شود. زنبورهای عسل این تغییرات را می توانند حس کنند و آزمایشات گلخانه ای این دانشمندان نشان می دهد که زنبوهای عسل چنین گیاهانی را بر گیاهان سالم ترجیح می دهند.
این دانشمندان از طریق طیف سنجی جرمی (MS) ترکیبات شیمیایی متصاعد شده از گیاهان آلوده را مورد تجزیه قرار داده و نیز متوجه شدند که ویروس فاکتوری به نام ۲b تولید می کند که بیان ژن در گیاه گوجه فرنگی را تغییر داده و در نتیجه رایحه تولید شده از گیاه را تغییر می دهد.
این دانشمندان معتقدند که ویروس به طور غیرمستقیم با تحت تاثیر قرار دادن رفتار زنبورهای عسل، گرده افشانی گیاهان آلوده به ویروس را از طریق تغییر در رایحه گل های آنها تحت تاثیر قرار می دهند. این امر به نفع ویروس است چرا که موجب انتشار گرده های گیاهان حساس به آلودگی شده و در نتیجه از احتمال ظهور گیاهان مقاوم به ویروس جلوگیری می کند.
نتایج مطالعه این دانشمندان در مجله PLOS Pathogens به چاپ رسیده است و نویسندگان مقاله معتقدند که با درک بیشتر رایحه ها و بوهایی که موجب جلب زنبورهای عسل می شوند و با تولید مصنوعی این رایحه ها از طریق ترکیبات شیمیایی می توان موجب افزایش عملکرد محصولات وابسته به گرده افشانی از طریق زنبور عسل شد.
دکتر John Carr رئیس گروه ویروس شناسی و بیماری شناسی گیاهی مولکولی دانشگاه کمبریج و محقق اصلی این تحقیق اظهار می دارد: زنبورهای عسل نقش حیاتی در گرده افشانی و تولید سه چهارم محصولات غذایی جهان دارند. از آنجایی که این تعداد به سرعت در حال کاهش است دانشمندان به دنبال راههایی برای در اختیار گرفتن قابلیت گرده افشانی هستند تا عملکرد محصولات را افزایش دهند. شناخت و درک بهتر ترکیبات شیمیایی طبیعی که موجب جلب این حشرات گرده افشان می شوند می تواند به پیدا کردن راههای افزایش گرده افشانی از طریق جلب زنبورها به منابع خوب گرده و شهد که برای بقایشان نیاز دارند شود.
ویروس موزاییک خیار معمولا به وسیله شته ها انتقال می یابد و زنبورهای عسل نمی توانند ناقل آن باشند. این ویروس از شایع ترین بیمارگرهای گیاهی است که گیاهان گوجه فرنگی را آلوده می کند و در نتیجه آلودگی به آن گیاهان کم رشد شده میوه های با کیفیت پایین تولید می کنند و این امر موجب خسارت جدی در این محصول می شود.
این ویروس نه تنها در گیاهان باغی وجود دارد و خسارت وارد می سازد بلکه در گیاهان وحشی نیز می تواند باقی بماند و به عقیده دکتر Carr این یافته ها می تواند دلیل این امر را توضیح دهد: ما از اینکه زنبورها رایحه گیاهان آلوده به ویروس را ترجیح می دادند شگفت زده شدیم چرا که تصور بر این بود که گرده افشان ها باید گیاهان سالم را ترجیح بدهند. مدل سازی ها نشان داد که تمایل این گرده افشان ها به گیاهان آلوده در طبیعت وحشی می تواند راهی برای دور زدن انتخاب طبیعی مقاومت به بیماری باشد. با این عمل ویروس به گیاه حساس به بیماری پاداش می دهد و در عین حال به میزبان های حساس جدید خود می افزاید تا از منقرض شدن خود را محفوظ بدارد. همچنین افزایش گرده افشانی زنبورها از گیاهان آلوده جبران کاهش تعداد بذرها در میوه های کوچک گیاهان آلوده به ویروس را نیز می کند.
این یافته ها همچنین ابعاد جدیدی از پیچیدگی “مسابقه تسلیحاتی” تکاملی بین گیاهان و ویروس ها را آشکار می سازد که بر اساس آن گیاهان به طور مداوم اشکال جدیدی از مقاومت را ایجاد می کنند و در مقابل ویروس ها راههای جدیدی برای مقابله بر مقاومت ایجاد شده ایجاد می سازند.
لینک کوتاه خبر: http://goo.gl/Et4IgJ
