عضو هیات علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی به تشریح ظرفیتها و چالشهای توسعه کشت زیتون در گیلان و کشور پرداخت.
عضو هیات علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کشور گفت: نظارت دقیق و سرمایهگذاری در زمینه صنایع تبدیلی و زیتون کنسروی گیلان ضروریست زیرا زیتون کنسروی عمدتاً در کارگاههای خانگی و به روش سنتی تولید میشود.
دکتر محمود هوشیارفرد گفت: خاستگاه زیتون، کشور ایران است در حال حاضر زیتون در ۲۵ کشور جهان از جمله ایران در سطح حدود ده میلیون و هشتصد هزار هکتار تولید میشود که در این میان اسپانیا و یونان از مهمترین تولیدکنندگان این محصول محسوب میشوند.
وی افزود: عمده باغات زیتون کشور به صورت دیم بوده و لذا در سال پربارش میزان محصول افزایش مییابد و قیمت آن متعادلتر میشود اما در صورت کاهش بارندگی، کاهش تولید و عرضه این محصول، قیمت زیتون فزایش پیدا میکند.
هوشیارفرد ادامه داد: در شرایطی که استان گیلان دارای پشتوانه علمی، طبیعی، فنی و انسانی یک استان زیتونخیز است این سوال مطرح میشود که با وجود قابلیتها و توانمندیهایی که بخش کشاورزی گیلان از آن بهرهمند است، آیا بستر مناسب برای بهرهبرداری از ظرفیتهای آشکار و پنهان زیتون و فرآوردههای آن فراهم شده است؟ یکی از سیاستهای وزارت جهادکشاورزی، اصلاح باغات و توسعه اراضی زیر کشت زیتون است. بر اساس برنامهریزی قرار است که تا افق ۱۴۰۴ حدود ۵۳۰ هزار هکتار باغ زیتون در کشور احداث شود و استان گیلان به دلیل این که عامل مهم و اساسی در توسعه باغات زیتون است، میتواند با اجرای طرح توسعه باغات در این زمینه پیشقدم باشد.
وی با بیان اینکه سرمایهگذاری قابلملاحظهای برای توسعه کشت زیتون در کشور صورت گرفته، اضافه کرد: در حال حاضر زیتون در سطح ۱۰۳ هزار هکتار از اراضی ۲۶ استان کشور به میزان بیش از ۱۰۳ هزار تن تولید میشود که استانهای زنجان، قزوین و گیلان بهترتیب رتبههای اول تا سوم را در تولید آن دارند.
هوشیارفرد افزود: بسیاری از باغات زیتون به دلیل عدم باروری مقرون به صرفه اقتصادی نیستند. متاسفانه بدلیل این که تاکنون تولید زیتون بهطور سنتی بوده قادر به دستیابی به بازارهای هدف و صادرات در زمینه زیتون و روغن زیتون نبودهایم. میانگین عملکرد در واحد سطح حدود ۲/۲ تن در هکتار بوده که قابل قیاس با میانگینهای جهانی (۱/۸ تن در هکتار) نمیباشد البته به نظر میرسد که راهبرد فعلی تولید زیتون و روغن زیتون در کشور نوعاً خودکفایی و تامین نیاز داخلی و عدم وابستگی به واردات باشد.
وی خاطرنشان کرد: برای دستیابی به تولید پایدار و کیفی زیتون و تحقق اقتصاد مقاومتی باید زیتونکاری معیشتی و سنتی به زیتونکاری اقتصادی تغییر یابد. بایستی تلاش کرد تا اطلاعات و دانش بینالمللی را بومیسازی کنیم و در برنامههای آینده توسعه زیتون کشور مورد استفاده قرار دهیم. عملیاتی کردن اموری نظیر تسریع طرح اصلاح، نوسازی و توسعه باغات زیتون، شناسایی ارقام سازگار منطقه، مکانیزه کردن تولید در باغات زیتون و نظارت دقیق بر اجرای آزمونهای تخصصی روغن زیتون در قالب ارزیابی حسی روغن زیتون علاوه بر جذب دانش آموختگان بخش کشاورزی باعث کاهش هزینهها و بهبود کمی وکیفی تولید زیتون خواهد شد.
هوشیارفرد تصریح کرد: بر اساس مطالعات انجامشده اجرای طرح زیتونکاری در کشور باعث ایجاد ۶۰ هزار شغل ثابت و ۶۰ هزار شغل غیرمستقیم خواهد شد که در جهت نیل به اشتغال پایدار موثر است. لیکن سوال اصلی اینجاست که تاکنون چه تشکلها و یا گردهماییهای استانی در زمینه جنبههای مختلف زیتون در استان پایهریزی و برگزار شده و تا چه اندازه به مشکلات باغداران کمک کرده است؟ شورای ملی زیتون که وظیفه ساماندهی تولید و حمایت از مصرفکننده را از طریق ممنوعیت واردات زیتون در زمان برداشت محصول داخلی را دارد تا چه اندازه قادر به کاهش قیمت زیتون و افزایش قدرت خرید مردم شده است؟ آیا باغدار زیتون قادر به هدفمندسازی هزینه داشت و برداشت محصول و رفع موانع و مشکلات خویش یا باغ زیتون خودش بوده است؟ متاسفانه درصد بالایی از سطح باغات زیتون را باغات درجه دو و سه تشکیل میدهند که نشانگر عدم بهرهگیری مناسب از منابع موجود است.
هوشیارفرد، تصریح کرد: نظارت دقیق و سرمایهگذاری در زمینه صنایع تبدیلی و زیتون کنسروی گیلان ضروری است زیرا زیتون کنسروی عمدتاً در کارگاههای خانگی و به روش سنتی تولید میشود. لذا میتوان درآمد تولید زیتونکاران استان را از طریق بهبود صنایع تبدیلی و صادرات به کشورهای حوزه خلیج فارس و سایر کشورها بهصورت کنسروی بهبود بخشید. از طرف دیگر آمارها حاکی است که کف تولید اقتصادی برای باغهای زیتون کشور ۵/۵ تن در هکتار بوده و باغات زیتون حتی در سال آور هم اقتصادی نیستند. سال آوری زیتون (برداشت زیتون به نصف تقلیل می یابد)، آفت مگس میوه زیتون و نوسانات نرخ ارز در برخی سالها باعث افزایش قیمت روغن زیتون در کشور میشود. باید طرح توسعه باغات زیتون استان به ارقام روغنی اختصاص یابد به طوری که بیش از ۸۰ درصد باغات بمنظور استحصال روغن به ارقامی روغنی اختصاص یابند.
وی گفت: هدف اصلی از توسعه باغات زیتون، افزایش تولید روغن زیتون است اگر چه احتمال داده میشود که در آینده با اشباع شدن بازار مصرف از زیتون کنسروی و کاهش قیمت، باغداران استان عموماً بسوی برداشت زیتون روغنی رغبت یابند. البته یکی از اهرمهای افزایش تولید روغن زیتون در کشور و کاهش واردات ده هزار تنی آن اجرای طرح اعطای یارانه به مقدار روغن استحصالشده از دانههای روغنی تحویلی هر زیتونکار بوده که امری شدنی است.
وی با بیان اینکه میزان عملکرد در واحد سطح میتواند با سیستمهای کاشت متراکم و سوپرمتراکم زیتون افزایش یابد، افزود: در مناطق شمال کشور برخلاف نواحی مرکزی که آفت مگس زیتون به عنوان شایعترین عامل تهدیدکننده و خسارتزای زیتون مطرح است در توصیه و ترویج این نوع سیستم کاشت در احداث باغات جدید بایستی احتیاط کافی را مبذول داشت. زیرا این نوع باغات زیتون با مشکلاتی نظیر کند شدن زمان رسیدن میوه بهعلت عدم تهویه مناسب و کاهش نور و تابش آفتاب، دشواری استفاده از سیستم مکانیزه و ماشین آلات، دشواری کنترل و احیاناً ریشهکنی علفهای هرز دائمی مابین درختان و ردیفهای زیتون، مشکل مساله هرس در باغات بسیار متراکم، افزایش آلودگیها و بیماریهای میوه در تابستانهای مرطوب (شرایط بارندگی مساعد و رشد درختان مطلوب است) و کاهش قابلیت انبارداری و حمل و نقل محصول و بیشتر بودن جمعیت آفات و بیماریها نسبت به باغات سنتی مواجه خواهند بود.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گیلان گفت: همچنین اطلاع دقیقی از حساسیت ارقام زیتون در برابر خسارت آفات کلیدی منطقه مانند مگس میوه زیتون و پسیل زیتون بهعنوان نکات اساسی در مدیریت آنها وجود ندارد. باید با نگاه همهجانبه و منطقی متناسب با تولید زیتون بهعنوان مزیت شاخص استان در راستای مدیریت تولید، مصرف و توزیع آب از یک سو و افزایش میزان بازدهی مصرف آب در دیگرسو تلاش شود. باید به نسل نو و یافتههای علمی و تحقیقاتی مراکز پژوهشی و دانشگاهی متناسب با چالشها و محدودیتهای حاکم بر بخش کشاورزی استان بیش از پیش بهره گرفت و از تحقیقات کاربردی مسئلهمحور و پاسخگو استفاده کرد تا علاوه بر دانشبنیان شدن تولید زیتون امکان تولید پایدار این محصول و خودکفایی کشور نیز محقق شود. در این راستا انتظار میرود که مسئولان ارشد استانی و منتخبین استان در مجلس شورای اسلامی زمینه حضور نخبگان و صاحبنظران حوزه کشاورزی و منابع طبیعی را در فضای تصمیمگیری و تصمیمسازی بخشها و زیربخشهای فعال در حوزه کشاورزی استان فراهم سازند.
لینک کوتاه خبر: http://goo.gl/6q6N3x
