لیلا مرگن، ایانا: کارشناسان از عملکرد سازمان جنگلها در زمینه مبارزه با بیماری قارچی بلایت شمشاد راضی نبوده و معتقدند این مجموعه دست روی دست گذاشته و پروژههای تحقیقاتی انجام شده در این حوزه هم بیاثر بودهاند، اما متولیان این سازمان با بررسی تمام جوانب، عملکرد خود را مثبت ارزیابی کرده و معتقدند که آنچه برای کنترل بلایت شمشاد باید انجام میشد، بهوسیله کادر این سازمان پیگیری شده است.
چندی است بحثهای زیادی بر سر غیرمؤثر بودن پروژههای تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع در زمینه مبارزه با بیماری بلایت شمشاد در محافل کارشناسی مطرح میشود. شایعاتی هم درباره ورود سازمان بازرسی کشور به مسئله پروژههای غیرمؤثر برای مقابله با آفات و بیماری شمشادستانها به گوش میرسد.
شمشادهای ایرانی که گونهای همیشه سبز و خاص جنگلهای شمال هستند، در سالهای اخیر دچار بیماری قارچی بلایت شمشاد و شبپره شدهاند. شبپره میهمان تازه وارد شمشادستانهاست و بلایت چند سالی است که در جنگلهای شمال جا خوش کرده است.
دو پروژه “بررسی علل خشکیدگی درختان شمشاد” و “طرح جامع بررسی خشکیدگی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی شمشاد در جنگلهای شمال” با ارزش ۱۰۰ و ۶۵۰ میلیون تومان به ترتیب به دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات و مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع واگذار شد تا شمشادستانهای شمال از مشکلاتی که با آن دست به گریبان هستند، رهایی یابند، اما حرف و حدیثهای کارشناسی در رابطه با این پروژهها و اثرات آنها تمامی ندارد.
اطلاعات علوم تحقیقات بیش از شرح خدمات طرح
یزدانفر آهنگران قائممقام دفتر حفاظت در شمال کشور درباره جزئیات این دو پروژه میگوید: مجری پروژه علوم تحقیقات هادی کیادلیری رییس دانشکده منابع طبیعی و کشاورزی علوم تحقیقات است که این پروژه در زمان ریاست علی اوسط منتظری به وی واگذار شد. یک سال بعد، با تغییر معاونت امور جنگل سازمان جنگلها دومین پروژه یعنی “طرح جامع بررسی خشکیدگی و حفاظت از ذخایر ژنتیکی شمشاد در جنگلهای شمال” از سوی معاونت وقت امور جنگل یعنی بهزاد تقوی انگورج به موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع واگذار شد.
به گفته آهنگران، مدت اجرای هر دو پروژه سه ساله بود و دانشگاه علوم تحقیقات در دومین سال فعالیت پروژه، گزارش عملکرد خود را به معاون وقت امور جنگل برای اجرای آن ارائه میکند.
وی اضافه میکند: کیادلیری حتی نقشه پهنهبندی شمشاد در غرب مازندران را ما در اختیار نداشتیم، با جزییات کامل به سازمان جنگلها تحویل داد و حتی بیش از تکالیف تعیین شده در طرح هم عمل کرد.
قائممقام دفتر حفاظت در شمال کشور ادامه میدهد: از آنجا که در قراداد منعقد شده با علوم تحقیقات، مسئول نظارت بر اجرای کار مشخص نبود، معاون وقت امور جنگل کار بررسی نحوه عملکرد پروژه را به بنده واگذار کرد، اما نظر من این بود که این کار در یک کمیته تخصصی نظیر شورایعالی جنگل یا کمیته گیاهپزشکی سازمان انجام شود.
وی با اشاره صرف زمان شش تا هفت ماهه برای تصمیمگیری در رابطه با تعیین مرجع بررسی طرح، بیان کرد: پس از بررسیهای انجام شده، کار نظارت بر اجرای کار علوم تحقیقات به کمیته گیاهپزشکی سازمان که نمایندگانی از مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی، کارشناسان بخش اجرا و… در آن حضور دارند، واگذار شد، اما در مرحله اولیه طبق نظر بهمن افراسیابی مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت منابع طبیعی بهعنوان دفتر تخصصی مبارزه با آفات، تصمیم گرفته شد طرح علوم تحقیقات توسط بخشی از کارشناسان کمیته گیاهپزشکی بررسی شود.
آهنگران ادامه میدهد: در نهایت کیادلیری به عنوان مجری طرح و عضو کمیته گیاهپزشکی، در یک جلسه رسمی حضور یافت و توضیحات لازم درباره برخی سئوالات مطرح شده را به حاضران ارائه کرد.
وی درباره وضعیت قرارداد موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع بیان میکند: طرح اولیه پیشنهادی بخش تحقیقات شامل ۱۰ پروپوزال بود که بخشی از آن با طرح علوم تحقیقات همپوشانی داشت. بنابراین نیازی به اجرای آن نبود. به این ترتیب مصوب شد که پنج پروپوزال طرح اولیه حذف شود.
قائممقام دفتر حفاظت در شمال کشور میگوید: با وجود آنکه بخش تحقیقات در ابتدای اجرای طرح بهمنظور انجام کارهای آزمایشگاهی ۴۵ درصد پول خود را دریافت کرد و سال بعد نیز بخش دیگری پول گرفت، اما تا کنون نتیجه قابل قبولی از این طرح به سازمان جنگلها ارائه نشده است.
وی اضافه میکند: در جلسهای که با خسرو ثاقبطالبی به عنوان مجری و هماهنگکننده این طرح برگزار شد، وی تلویجاً اظهار شرمندگی کرد و قول داد نواقص این طرح رفع خواهد شد.
آهنگران عنوان میکند: اگرچه هنوز نتیجه مناسبی از طرح مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع عاید بخش اجرا نشده، این طرح تا پایان سال برای تکمیل مهلت دارد. ضمن آنکه از پنج پروپوزال تعریف شده در این طرح فقط دو پروپوزال به بخش گیاهپزشکی مربوط بوده و بقیه در ارتباط با حفاظت از گونه شمشاد و نگهداری آن در بانک ژن است که از وضعیت پیشرفت آن اطلاع چندانی ندارم.
دستورالعمل مبارزه علوم تحقیقات اجرا شد
قائممقام دفتر حفاظت در شمال کشور در پاسخ به پرسشی درباره دلایل اجرایی نشدن دستورالعمل علوم تحقیقات برای مبارزه با بلایت شمشاد میگوید: دستورالعمل کیادلیری خیلی سریع به دست سازمان رسید و همان دستورالعمل نیز اجرایی شد.
وی ادامه میدهد: یکسری راهکارهای غیرشیمیایی برای مبارزه با بلایت پیشبینی شده بود. ازجمله شستشوی برگهای آلوده با آب اکسیژنه، جمعآوری برگهای آلوده، هرس شاخههای آلوده و… در این دستورالعمل پیشبینی شده بود که در استانها، بر اساس حجم اعتبارات تخصیص یافته اجرا شد.
آهنگران با اشاره به اینکه در مبارزه با بلایت شمشاد به شدت با کمبود اعتبار مواجه بودیم، هزینه اجرای دستورالعمل مبارزه در هر هکتار از جنگلهای شمال را ۴,۵ تا پنج میلیون تومان اعلام میکند.
به گفته وی در سال ۹۳ تخصیص اعتبارات دولت جزیی بود و در سال ۹۴ تخصیص نسبتا مناسبتر و حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد بوده است.
قائممقام دفتر حفاظت در شمال کشور میگوید: اعتبارات تخصیصی به استانهای شمالی برای اجرای طرحهای متعدد باید صرف میشد، اما مدیران کل ترجیح دادند بخش عمده بودجه را صرف مبارزه با بلایت شمشاد کنند. با این رویکرد عملیات مبارزه در ۴۰ هکتار از شمشادستانهای گیلان، بیش از ۷۰ هکتار در مازندران – نوشهر، ۲۷ هکتار در مازندران – ساری و ۲۵ هکتار در گلستان انجام شد.
ابهام در نتایج دستورالعمل علوم تحقیقات
بر خلاف اظهارات قائممقام دفتر حفاظت در شمال کشور که نتایج اقدامات کیادلیری را مثبت ارزیابی میکند، بهمن افراسیابی مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت منابع طبیعی عنوان میکند: نمیدانیم تحقیقات این دانشگاه در کنترل بیماری چقدر نقش داشته است.
اگرچه افراسیابی وجود مشکلات مالی برای مبارزه با بلایت را رد میکند، اما در ادامه تأکید میکند: با توجه به اینکه هزینه مبارزه با بلایت شمشاد در هر هکتار از قطعات آزمایشی تعیین شده برای مبارزه با این قارچ بین ۱۰ تا ۱۲ میلیون تومان هزینه داشت، کمیته گیاهپزشکی سازمان جنگلها تصمیم گرفت فقط اقدامات فیزیکی و جمعآوری شاخههای آلوده در شمال پیگیری شود.
وی میگوید: در مناطقی که صعبالعبور نبود، تابلوهایی نصب و جلوی ورود دام گرفته شد. تلاش کردیم که برگهای آلوده را جمع آوری کرده و آنها را در محیط مناسب امحا کرده یا بسوزانیم.
مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت منابع طبیعی ادامه میدهد: راهکارهایی که برای مبارزه با بلایت انتخاب میشود بر اساس دستورالعملی است که کمیته گیاهپزشکی مصوب کرده و مؤسسه تحقیقات گیاهپزشکی در این جلسه دو قارچ کش برای مبارزه با بلایت شمشاد تجویز کرده است.
وی اضافه میکند: بخش تحقیقات، دانشگاهها و… فقط با سفارش سازمان جنگلها اقدام به مطالعه در زمینه بیماریهای شمشاد کردهاند و هیچ دستگاهی در این مسیر پیشگام نبوده است.
افراسیابی با تأکید بر اینکه مطالعات نشان میدهد بلایت شمشاد رو به گسترش نیست، به زنده مانی بیش از پنج سال قارچ عامل این بیماری اشاره میکند که کار مبارزه با آن را دشوار کرده است.
به گفته وی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع با سازمان جنگلها قراردادی در زمینه مبارزه با بیماریهای شمشاد منعقد نکرده و اخیراً پیشنهادی به سازمان ارایه کرده که در کمیته گیاهپزشکی رد شده است. البته مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت منابع طبیعی در حالی چنین سخنانی میگوید که دفتر معاونت امور جنگل همچنان پیگیر نتایج پنج پروپوزال بخش تحقیقات است.
وی با ابراز نارضایتی از عملکرد اساتید دانشگاه در نگارشنامه به رئیس جمهور، بیان میکند: برای مبارزه با شبپره شمشاد بر اساس تصمیم کمیته گیاهپزشکی از روشهای کاملاً غیرشیمیایی بهره میبریمً اما اساتید دانشگاه بدون آنکه درباره عملکرد سازمان اطلاعی داشته باشند، ما را متهم به استفاده از سم کرده و به رییس جمهوری نامه نوشتهاند.
وی تأکید میکند: مشکل سازمان جنگلها مشکل اعتباری نیست و مبارزه با این آفات و بیماریها در جنگل کار بسیار دشواری است.
لینک کوتاه: http://goo.gl/l8IWZG
