مگس میوه مدیترانه‌ای Ceratitis capitata Wied (Diptera: Tephritidae) یکی از مهمترین و زیانبارترین آفات انواع درختان میوه در جهان و ایران از جمله در استان مازندران است.
عضو هیات علمی بخش تحقیقات حشره‌شناسی کشاورزی موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور درباره تاریخچه، اهمیت اقتصادی و مناطق انتشار مگس میوه مدیترانه‌ای گفت: این آفت به بیش از ۳۵۰ گونه گیاهی شامل انواع درختان میوه هسته‌دار، دانه‌دار، برخی از گونه‌های جنگلی و زینتی و همچنین انواع سبزی و صیفی خسارت می‌زند.
نجمه ابراهیمی گفت: ویژگی‌هایی چون دامنه میزبانی وسیع، نداشتن دیاپوز اجباری، قدرت زاد و ولد بالا و تولیدمثل مداوم در شرایط آب و هوایی مناسب، سازگاری با انواع شرایط محیطی و تحمل بیشتر به سرما در مقایسه با سایر گونه‌های مگس میوه، باعث شده که این گونه در صدر فهرست آفات قرنطینه‌ای در دنیا قرار گیرد.
ابراهیمی درباره نحوه خسارت این آفت اظهار داشت: حشره کامل با تخم‌گذاری زیر پوست میوه باعث ایجاد فرورفتگی، تغییر رنگ پوست و کاهش بازارپسندی آن میشود.
وی تصریح کرد: خسارت اصلی توسط لاروها وارد میشود که از پوست و گوشت میوه تغذیه می‌کنند، درنتیجه میوه زودتر از زمان مقرر تغییر رنگ داده (زودرسی غیرطبیعی) و موجب پوسیدگی و فساد در محل فعالیت لارو روی میوه و نهایتاً ریزش میوه در برخی میزبان‌ها از جمله خرمالو، انجیر و مرکبات میشود.
این متخصص آفات کشاورزی برای مدیریت و کنترل مگس میوه مدیترانه‌ای رعایت اصول قرنطینه، ضدعفونی میوه پس از برداشت و کنترل زراعی و مکانیکی را توصیه کرد.
وی توصیه کرد: برای مدیریت مگس میوه مدیترانه‌ای در باغات مرکبات، کشاورزان باید میوه‌های آلوده را در عمق ۵۰ سانتیمتری خاک دفن کنند.
وی تصریح کرد: جمع‌‌آوری مستمر و همگانی میوه‌های آلوده در باغ و انهدام کامل آنها (دفن در عمق ۵۰ سانتیمتری خاک)، شخم عمیق پس از برداشت میوه باغ‌های آلوده، پوشش میوه (با کاغذکرافت، کاغذ روزنامه یا توری پارچه‌ای)، کاشت محصولات با ارزش افزوده زیاد زیر اتاقک‌های مجهز به توری، برداشت زودهنگام محصول‌هایی مانند خرمالو، موز، گوجه فرنگی، پاپایا و آوکادو، اجتناب از برداشت دیرهنگام محصول و عدم انبار محصول در باغ در مدیریت این بیماری از اهمیت زیادی برخوردار است.
عضو هیات علمی بخش تحقیقات حشره‌شناسی کشاورزی موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور گفت: یکی از متداول‌ترین روش‌های مبارزه با مگس‌های میوه در دنیا طعمه‌پاشی است، که برحسب شدت آلودگی، معمولاً به دو روش لکه‌ای (مثلاً طعمه‌پاشی روی تنه درختان یا برخیز ردیف‌های کاشت) و نواری (به پهنایی کمتر از اندام هوایی درختان آلوده در بخش‌های آفتاب‌گیر) انجام میشود.
وی اضافه کرد: یکی از فرمولاسیون‌های قدیمی برای طعمه‌پاشی، مخلوط پروتئین هیدرولیزات (۳ لیتر) + حشره‌کش مالاتیون (۲۰۰ سی سی) همراه ۱۰۰ لیتر آب است.
ابراهیمی با بیان اینکه طعمه‌پاشی باید در اوایل صبح یا هنگام غروب آفتاب انجام شود افزود: در استان‌های شمالی که بارندگی باعث شسته شدن طعمه میشود، باید طعمه‌پاشی بعد از هر بارندگی و در حالت عادی بطور هفتگی تا زمان کاهش جمعیت تکرار شود. در مناطق گرمسیری به دلیل گرما و تبخیر طعمه، لازم است طعمه‌پاشی بسته به شرایط و تشخیص کارشناس در فواصل کوتاه‌تری تکرار شود.
وی اضافه کرد: زمان مناسب برای طعمه‌پاشی، از شروع روند افزایشی جمعیت (۲ تا ۳ مگس در تله در یک روز) با توجه به شرایط میزبان است. لازم است در سطح باغ حتماً یک تله فرمونی نصب شود که به محض کاهش شکار، عملیات طعمه‌پاشی متوقف شود.
عضو هیات علمی موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور بر استفاده از روش‌های زیر برای کاهش خسارت آفت مگس میوه مدیترانه‌ای در باغات تاکید کرد: شکار حشرات نر، شکار انبوه، برداشت زودهنگام، برداشت زودهنگام میوه جهت فرار از خسارت آفت، نظافت و پاک‌سازی سطح باغ از میوه‌های آلوده به مگس میوه مدیترانه‌ای، برداشت تمامی میوه‌ها در پایان فصل، نظارت بر نقل و انتقال میوه‌های آلوده به دیگر مناطق، مدیریت در اندازه درختان میوه (به‌ویژه مرکبات)، رهاسازی نرهای عقیم‌شده.
وی اضافه کرد: برای شکار حشرات نر، استفاده از روش جلب حشره نر بوسیله جلب‌کننده فرمونی تری مدلور (حدود ۵۰ تا ۲۵ تله در هر هکتار)، به منظور کاهش حشرات نر در باغ‌های آلوده است.
وی افزود: در شکار انبوه نیز استفاده از جلب کننده‌ها و تله‌ها برای جلب و کشتن نر و ماده آفت در سطح وسیع، ترکیبات سراتراپ، بیولور و پروتئین هیدرولیزات مسموم به ترتیب بیشترین کارایی را دارد.
وی تاکید کرد: در صورت استفاده از سراتراپ، تعداد تله حاوی ماده سراتراپ ۱۰۰ – ۷۰ تله در هکتار با توجه به تراکم جمعیت آفت، تراکم میزبان، نوع تله و شرایط اقلیمی توصیه میشود.
