آشنایی با خسارت‌ کنه‌ها در درختان بادام و نحوه مدیریت آنها
آشنایی با خسارت‌ کنه‌ها در درختان بادام و نحوه مدیریت آنها
در سال­‌های اخیر به دلایل مختلف به‌ویژه بروز و تداوم پدیده خشکسالی و سمپاشی‌­های بی‌ رویه علیه سایر آفات مهم بادام و ازبین‌رفتن دشمنان طبیعی، آفات درجه دوم به‌عنوان آفات مهم این درختان تبدیل شده‌اند.

بادام از مهمترین میوه­‌های هسته‌­دار در کشور است که علاوه بر تامین نیاز داخلی، از محصولات مهم صادراتی کشور نیز محسوب می‌­شود.

گونه‌­های مختلفی از کنه‌ها شامل کنه تارتن دولکه‌­ای Tetranychus urticae Koch ، Tetranychus pacificus McGregor، کنه ترکستانی Tetranychus turkestani Ugarov & Nycolsky، کنه قرمز اروپایی Pananychus ulmi Koch، کنه قهوه‌­ای پابلند Bryiobia rubrioculus (Scheuten) ، کنه تارتن بادام Schizotetranychus smirnovi Wainstain ، و کنه جوانه بادام Acalitus phloeocoptes Nalepa از روی بادام گزارش شده­‌اند.

اگرچه در دهه‌­های گذشته، کنه‌های تارتن به‌عنوان آفات درجه دوم درختان بادام و سایر درحتان میوه سردسیری به‌ویژه هسته‌دار و دانه‌دار به‌شمار می‌‌رفتند، اما در سال­‌های اخیر به دلایل مختلف به‌ویژه بروز و تداوم پدیده خشکسالی و سمپاشی‌­های بی­‌رویه علیه سایر آفات مهم بادام و ازبین‌رفتن دشمنان طبیعی به‌عنوان آفات مهم این درختان تبدیل شده‌اند.

این آفات با تغذیه از شیره گیاهی و تخریب کلروفیل موجب زردی و ریزش برگ، خزان زودهنگام، کاهش رشد رویشی گیاه و کاهش کمی و کیفی محصول می‌شوند.

در بین گونه‌­های ذکرشده کنه تارتن بادام S. smirnovi مهمترین گونه خسارت‌ زا در باغ‌های بادام بوده و پس از آن کنه تارتن دولکه­‌ای T. urticae در درجه دوم اهمیت قرار دارد. برای کنترل آفات ذکرشده روش‌های مختلفی وجود دارد که در زیر به مهمترین آنها اشاره می‌شود.

با انجام قرنطینه داخلی می‌­توان مانع نقل و انتقال نهال‌های آلوده به کنه تارتن بادام و کنه قرمز اروپایی به سایر نقاط کشور شد.

خسارت این کنه‌ها در باغ‌‌هایی که تحت تنش خشکی و تغذیه‌­ای قرار می‌گیرند، شدیدتر است، بنابراین انجام عملیات زراعی مناسب (مانند تغذیه مناسب و آبیاری به‌موقع)، جمعیت کنه‌­های تارتن را کاهش می‌­دهد.

استفاده از ارقام متحمل بادام (شکوفه، شاهرود۱۳ و شاهرود۲۱)، حفظ و حمایت از دشمنان طبیعی آفت به ویژه تریپس‌ شکارگر Scolothrips longicornis و روغن‌پاشی زمستانه (به نسبت ۳ درصد) برای ازبین‌بردن تخم‌­های زمستان‌گذران نیز از روش‌­های کاهش خسارت در باغ‌­های بادام می‌­باشند.

برای مبارزه با کنه‌های تارتن در فصل‌های بهار و تابستان پیشنهاد می‌­شود مبارزه در نقاط آلوده باغ و با استفاده از کنه‌کش‌های اختصاصی (مانند برموپروپیلات، هگزی­ تیازوکس، فنازاکوئین و فن‌ پیروکسی ­میت) صورت گیرد تا از افزایش مرگ‌ومیر دشمنان طبیعی جلوگیری شود.

براساس نتایج طرح­‌های تحقیقاتی اجراشده، آب‌شویی (آب و صابون مایع به نسبت دو در هزار) درختان آلوده بهترین روش برای کنترل کنه‌­های تارتن در باغ‌های بادام است. آب‌شویی علاوه بر کنترل جمعیت کنه‌های تارتن بادام، موجب کاهش هزینه‌­های تولید، کاهش مخاطرات زیست‌محیطی و حفظ دشمنان طبیعی نیز خواهد شد.

دکتر زریر سعیدی، عضو هیئت علمی بخش تحقیقات گیاه‌پزشکی چهارمحال و بختیاری