برنامه انتقال یافته تحقیقاتی با موضوع “کنترل بیولوژیک شپشک آردآلود مرکبات و چای” با تدریس دکتر سیدحسن ملکشی، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور روز دوشنبه ۸ خردادماه سال جاری در شهرستان کومله استان گیلان برگزار گردید.
به گزارش خبر گیاهپزشکی ایران از موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، در این دوره آموزشی، ابتدا دکتر زهرا مجیب حق قدم، محقق مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان هدف از برگزاری برنامه انتقال یافته‌های تحقیقاتی به کشاورزان را برای حاضرین تشریح کرد.
سپس دکتر ملکشی به تشریح فعالیت‌هایی که در زمینه کنترل بیولوژیک شپشک‌های آردآلود مرکبات و چای در سال‌های گذشته در استان‌های گیلان و مازندران اجرا شده است را به صورت مصور و با جزئیات به شرح زیر برای شرکت‌کنندگان توضیح داد:
روش‌های بهره‌برداری متکی بر مواد شیمیایی، در کوتاه‌مدت بازده خوبی دارد، اما پایدار نبوده و آلاینده محیط زیست هستند. کنترل بیولوژیک آفات از روش‌های مهار جمعیت آفات بوده که کنترل پایدار را به ارمغان می‌آورد و برای محیط زیست نیز آلاینده نیست.
کفشدوزک کریپتولموس C. montrouzieri گونه شپشکخوار بومی کشور استرالیا است که در سال ۱۸۸۸ میلادی برای کنترل آفات معرفی شد. مراحل لاروی و بالغ این شکارگر از شپشک‌های آردآلود تغذیه می‌کنند.
این گونه در سال ۱۳۴۵ توسط موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور از کشور اسپانیا وارد ایران شد و در انسکتاریوم آزمایشگاه تنکابن پرورش داده شد. درحال‌حاضر، کفشدوزک کریپتولموس در برخی از انسکتاریوم‌های شمال و جنوب کشور پرورش و برای کنترل شپشک‌های مرکبات، چای و گیاهان زینتی رهاسازی می‌شود.
کنترل بیولوژیک شپشک‌های آردآلود، معمولا با پرورش و کاربرد کفشدوزک کریپتولموس به همراه زنبور پارازیتوئید dactylopii Leptomastix به کار گرفته می‌شود. لذا در کشور ما تولید انبوه و بکارگیری زنبورهای پارازیتویید نیز در دستور کار گرفته شد.
هدف از برنامه پرورش انبوه، تولید حداکثر ماده‌های بارور دشمن طبیعی با حداقل کار انسانی، در کوتاهترین زمان و با پایین‌ترین هزینه ممکن است. در این برنامه شپشک‌های آردآلود را در انسکتاریومهایی روی غده‌های جوانه‌زده سیب‌زمینی و کدو پرورش داده و برای کنترل شپشک‌های آردآلود باغهای چای گیلان و مازندران و باغهای مرکبات شرکت دشت‌ناز ساری استفاده کردند.
برنامه مذکور طی ۵ مرحله: ۱- شناسایی باغات چای آلوده ۲- تجهیز و بهینه‌سازی تولید انبوه کفشدوزک ۳- آموزش رهاسازی کفشدوزک در باغات آلوده ۴- ارزیابی آلودگی باغات پس از رهاسازی و ۵- آموزش و انتقال یافته‌ها به سایر بهره‌برداران اجرا گردید.
در پروژه کنترل بیولوژیک شپشک چای بالغ بر ۱۰ هزار هکتار از باغها بازدید شدند. سپس عملیات رهاسازی با مشارکت باغداران در بیش از ۲۰۰۰ هکنار از باغهای آلوده انجام شد.
در پروژه تولید انبوه و رهاسازی کفشدوزک علیه شپشک‌های آردآلود مرکبات نیز دانش فنی تولید کفشدوزک به کارشناسان دشت‌ناز ساری آموزش داده شد و تعداد زیادی کفشدوزک برای باغات مرکبات دشت‌ناز تولید و رهاسازی شد.
در حین تولید انبوه و رهاسازی به چالش‌ها و مشکلاتی برخورد شد که هر یک از آنها برای حاضرین تشریح شد تا در آینده تولیدکنندگان و بهره‌برداران با آنها مواجه نشوند.
.
